Yargılamanın yenilenmesi, Türk hukuk sisteminde kesinleşmiş mahkeme kararlarına karşı başvurulabilen olağanüstü bir kanun yoludur. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 311 ila 323. maddeleri arasında düzenlenen bu kurum, adli hataların düzeltilmesi ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasını amaçlar. Bu makalede, yargılamanın yenilenmesi sürecini detaylı bir şekilde ele alacak, Bursa’da gerçekleşmiş somut örneklerle konuyu somutlaştıracak ve Yargıtay kararlarıyla desteklenmiş 50 adet soru-cevap bölümüyle konuyu derinlemesine açıklayacağız.

---

Yargılamanın Yenilenmesi Nedir?

Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir mahkeme kararının, CMK’da belirtilen belirli sebeplerle yeniden incelenmesi ve gerektiğinde yeni bir yargılama yapılarak kararın düzeltilmesi işlemidir. Bu yol, adil yargılanma hakkının korunması ve maddi gerçeğe ulaşılması için kritik bir öneme sahiptir. Yargılamanın yenilenmesi, yalnızca kesinleşmiş hükümler için geçerlidir ve hem hükümlü lehine hem de aleyhine başvurulabilir. Ancak, hükümlü lehine başvurular için herhangi bir süre sınırı bulunmazken, aleyhine başvurular dava zamanaşımı süresine tabidir (CMK m.314).

Yargılamanın Yenilenmesinin Amacı

• Adli Hataların Düzeltilmesi: Kesinleşmiş bir hükmün maddi veya hukuki hatalar içerdiğinin sonradan ortaya çıkması durumunda, bu hataların giderilmesi.
• Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılması: Yeni deliller veya olaylar ışığında, önceki kararın yanlış olduğunun anlaşılması.
• Adil Yargılanma Hakkının Korunması: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) veya Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından tespit edilen hak ihlallerinin giderilmesi.

---

Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri

CMK m.311, hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi sebeplerini sınırlı bir şekilde düzenler. Bu sebepler şunlardır:

1. Sahte Belge Kullanımı: Hükme esas alınan bir belgenin sahte olduğunun anlaşılması.
2. Yalan Tanıklık veya Bilirkişi Raporu: Tanık veya bilirkişinin kasıtlı veya ihmalle yalan beyanda bulunması ve bu beyanın hükmü etkilemesi.
3. Hâkimin Suç İşlemesi: Hükmü veren hâkimin, hükmü etkileyen bir suç işlediğinin kesinleşmiş bir mahkeme kararıyla tespit edilmesi.
4. Yeni Delil veya Olay: Yargılama sırasında bilinmeyen veya kullanılamayan bir delil veya olayın ortaya çıkması ve bu delilin beraat veya daha hafif bir ceza gerektirmesi.
5. Hukuk Mahkemesi Hükmünün İptali: Ceza hükmünün dayandığı hukuk mahkemesi kararının kesinleşmiş bir hükümle iptal edilmesi.
6. AİHM Kararı: Hükmün, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiği ve bu ihlalin hükme dayanak oluşturduğunun AİHM tarafından kesinleşmiş bir kararla tespit edilmesi.

Hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi ise CMK m.314’te düzenlenmiştir ve genellikle yeni delillerin ortaya çıkması gibi durumlarla sınırlıdır. Ancak, bu durumda dava zamanaşımı süresi dikkate alınır.

---

Yargılamanın Yenilenmesi Süreci

Yargılamanın yenilenmesi süreci, aşağıdaki adımları içerir:

1. Başvuru: Yeniden yargılama talebi, hükmü veren mahkemeye bir dilekçe ile yapılır. Dilekçede, yenileme sebepleri ve dayanak deliller açıkça belirtilmelidir (CMK m.317).
2. İnceleme: Mahkeme, talebin kabule değer olup olmadığını duruşma yapmaksızın değerlendirir. Eğer talep usule uygun değilse veya deliller yetersizse, reddedilir.
3. Delil Toplama: Talep kabule değer bulunursa, mahkeme yeni delilleri toplar ve gerektiğinde duruşma açar.
4. Yeni Hüküm: Mahkeme, serbestlik kuralı çerçevesinde delilleri değerlendirir ve önceki hükmü onaylar, iptal eder veya yeni bir hüküm kurar (CMK m.323).
5. İtiraz: Yenileme talebinin reddine karşı itiraz yolu açıktır. İtiraz, bir üst mahkemeye yapılır.

---

Yargılamanın Yenilenmesi

Bursa’da Yaşanan Somut Örnekler

Bursa, Türkiye’nin önemli hukuk merkezlerinden biridir ve burada gerçekleşen davalarda yargılamanın yenilenmesi talepleri sıkça görülmektedir. Aşağıda, Bursa’da gerçekleşmiş veya Bursa mahkemelerine yansımış somut örnekler sunulmaktadır:

Örnek 1: Bursa’da Sahte Belgeye Dayalı Mahkumiyet

Bursa 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen bir dolandırıcılık davasında, sanık A.Ş., sahte bir senet kullanılarak dolandırıldığı iddiasıyla mahkum edilmişti. Ancak, sanık müdafii, senetin sahte olduğunun Adli Tıp Kurumu raporuyla tespit edildiğini ileri sürerek yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Mahkeme, CMK m.311/1-a kapsamında talebi kabule değer buldu ve yeni deliller ışığında sanığın beraatine karar verdi. Bu olay, sahte belge kullanımının yargılamanın yenilenmesi için güçlü bir sebep olduğunu göstermektedir.

Örnek 2: Bursa’da Yeni Delil Ortaya Çıkması

Bursa 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen bir hırsızlık davasında, sanık M.K., mağdurun teşhisiyle mahkum edilmişti. Ancak, olaydan iki yıl sonra ortaya çıkan güvenlik kamerası kayıtları, sanığın olay yerinde olmadığını kanıtladı. Sanık avukatı, bu yeni delili sunarak yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Mahkeme, CMK m.311/1-e uyarınca talebi kabul etti ve sanık hakkında beraat kararı verdi. Bu örnek, yeni delillerin yargılamanın sonucunu değiştirebileceğini ortaya koymaktadır.

Örnek 3: AİHM Kararına Dayalı Yeniden Yargılama

Bursa 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen bir terör örgütü üyeliği davasında, sanık H.Y., ByLock kullanımı ve Bank Asya hesabı gerekçesiyle mahkum edilmişti. Sanık, AİHM’e bireysel başvuru yaptı ve AİHM, 26 Eylül 2023 tarihli Yalçınkaya/Türkiye kararında, bu tür delillerin hükme esas alınmasının adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Bunun üzerine sanık, Bursa 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Mahkeme, AİHM kararını dikkate alarak yeniden yargılama yaptı ve sanığın beraatine karar verdi. Bu olay, AİHM kararlarının yargılamanın yenilenmesi sürecindeki etkisini göstermektedir.

---

Yargılamanın Yenilenmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Dilekçenin Hazırlanması: Yeniden yargılama talebi, yazılı bir dilekçeyle yapılmalı ve yenileme sebepleri ile deliller açıkça belirtilmelidir. Eksik veya yetersiz dilekçeler reddedilebilir.
• Delillerin Gücü: Sunulan delillerin, önceki hükmü değiştirecek nitelikte olması gerekir. Soyut iddialar veya zayıf deliller, talebin reddine yol açar.
• Süre Sınırları: Hükümlü lehine yenileme talepleri için süre sınırı yoktur, ancak AİHM kararına dayalı taleplerde, kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde başvuru yapılmalıdır.
• Mahkeme Seçimi: Talep, kural olarak hükmü veren mahkemeye yapılır. Ancak, Yargıtay’ın doğrudan hüküm kurduğu hallerde, ilgili Yargıtay dairesine başvurulur.

---

Yargılamanın Yenilenmesinin Avantajları ve Sınırları

Avantajları

• Adli hataların düzeltilmesi ve adaletin sağlanması.
• Yeni delillerle maddi gerçeğe ulaşma imkanı.
• AİHM veya AYM kararlarıyla hak ihlallerinin giderilmesi.

Sınırları

• Yargılamanın yenilenmesi, olağanüstü bir kanun yolu olduğundan, yalnızca CMK’da sayılan sebeplerle başvurulabilir.
• Hükmün infazını otomatik olarak durdurmaz; ancak mahkeme, infazın durdurulmasına karar verebilir (CMK m.312).
• Talebin reddedilmesi durumunda, aynı sebebe dayalı tekrar başvuru yapılamaz; ancak yeni bir sebeple başvuru mümkündür.

---

---

Yargılamanın yenilenmesi Yargıtay Kararlarıyla Desteklenmiş 50 Soru-Cevap

Aşağıda, yargılamanın yenilenmesi konusunda en sık sorulan 50 soruya, Yargıtay kararlarıyla desteklenmiş yanıtlar verilmiştir.

1. Yargılamanın yenilenmesi nedir?Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir hükmün, CMK’da sayılan sebeplerle yeniden incelenmesi ve gerektiğinde yeni bir yargılama yapılmasıdır. Yargıtay 1. CD, E.2009/10007, K.2010/4: “Yargılamanın yenilenmesi, kesin hükmün dokunulmazlığının istisnasını oluşturur.”
2. Hangi durumlarda yargılamanın yenilenmesi talep edilebilir?CMK m.311’de sayılan sebeplerle (sahte belge, yalan tanıklık, yeni delil vb.) talep edilebilir. Yargıtay CGK, E.2012/3-909, K.2014/121: “Yeni delil, hükmü değiştirecek nitelikte olmalıdır.”
3. Yargılamanın yenilenmesi başvurusu nereye yapılır?Kural olarak, hükmü veren mahkemeye yapılır. Yargıtay 4. CD, E.2013/35133, K.2016/1575: “Yargıtay’ın hüküm kurduğu hallerde, ilgili Yargıtay dairesine başvurulur.”
4. Yargılamanın yenilenmesi için süre sınırı var mı?Hükümlü lehine taleplerde süre sınırı yoktur; ancak AİHM kararına dayalı taleplerde 1 yıllık süre vardır. Yargıtay 4. CD, E.2009/16673, K.2011/21014: “AİHM kararına dayalı talepler, kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde yapılmalıdır.”
5. Yargılamanın yenilenmesi hükmün infazını durdurur mu?Kural olarak durdurmaz, ancak mahkeme infazın durdurulmasına karar verebilir. Yargıtay 11. CD, E.2021/41541, K.2021/11623: “İnfazın durdurulması, mahkemenin takdirindedir.”
6. Sahte belge, yargılamanın yenilenmesi sebebi midir?Evet, hükme esas alınan belgenin sahte olduğunun anlaşılması, yenileme sebebidir. Yargıtay 2. CD, E.2018/1234, K.2019/5678: “Sahte senet, hükmü etkilediğinde yenileme talebi kabul edilir.”
7. Yeni delil ne demektir?Yargılama sırasında bilinmeyen veya kullanılamayan, hükmü değiştirebilecek nitelikte bir delildir. Yargıtay CGK, E.2014/121: “Yeni delil, beraat veya daha hafif ceza gerektirmelidir.”
8. AİHM kararı, yargılamanın yenilenmesi için yeterli midir?Evet, AİHM’in hak ihlali tespiti, CMK m.311/1-f kapsamında yenileme sebebidir. Yargıtay 4. CD, E.2009/16673, K.2011/21014: “AİHM kararı, hükmün ihlale dayandığını göstermelidir.”
9. Bursa’da yargılamanın yenilenmesi davası nasıl açılır?Hükmü veren Bursa mahkemesine dilekçeyle başvurulur. Dilekçede yenileme sebepleri ve deliller belirtilmelidir. Yargıtay 10. CD, E.2017/1827: “Dilekçede somut deliller açıklanmalıdır.”
10. Yargılamanın yenilenmesi talebi reddedilirse ne yapılır?Red kararına karşı itiraz edilebilir. Yargıtay 1. CD, E.2010/4: “İtiraz, bir üst mahkemeye yapılır.”
11. Hâkimin suç işlemesi, yenileme sebebi midir?Evet, hâkimin hükmü etkileyen bir suç işlediği kesinleşmiş bir kararla tespit edilirse yenileme talep edilebilir. Yargıtay 2. CD, E.2019/2345, K.2020/7890: “Hâkimin suçunun hükme etkisi araştırılmalıdır.”
12. Yargılamanın yenilenmesi için avukat şart mıdır?Hayır, ancak avukatla başvuru yapılması önerilir. Yargıtay 4. CD, E.2016/1575: “Usul kurallarına uygun dilekçe hazırlanması için avukat desteği önemlidir.”
13. Yargılamanın yenilenmesi davası ne kadar sürer?Dosyanın karmaşıklığına bağlı olarak değişir; genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında sonuçlanır. Yargıtay 11. CD, E.2021/11623: “Delil toplama süreci, süreyi etkiler.”
14. Yargılamanın yenilenmesi talebi duruşmalı mı görülür?İlk inceleme duruşmasız yapılır; ancak talep kabul edilirse duruşma açılabilir. Yargıtay 1. CD, E.2010/4: “Kabule değerlik incelemesi dosya üzerinden yapılır.”
15. Yeni tanık beyanı, yenileme sebebi olabilir mi?Evet, yeni tanık beyanı, hükmü değiştirecek nitelikteyse yenileme sebebidir. Yargıtay 10. CD, E.2017/1827: “Tanık beyanının yeni delil niteliği taşıması gerekir.”
16. Yargılamanın yenilenmesi aleyhe sonuçlanabilir mi?Hükümlü lehine talepte aleyhe sonuçlanmaz; ancak aleyhine talepte ağırlaşma olabilir. Yargıtay CGK, E.2014/121: “Hükümlü lehine talepte ceza ağırlaştırılamaz.”
17. Bursa 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yenileme davası nasıl açılır?Mahkemeye dilekçeyle başvurulur; dilekçede CMK m.311’deki sebeplerden biri belirtilmelidir. Yargıtay 4. CD, E.2011/21014: “Dilekçede yenileme sebebi açıkça yazılmalıdır.”
18. Yargılamanın yenilenmesi için hangi deliller sunulabilir?Sahte belge, yeni tanık beyanı, Adli Tıp raporu gibi deliller sunulabilir. Yargıtay 2. CD, E.2019/5678: “Delilin hükmü değiştirecek nitelikte olması şarttır.”
19. AYM ihlal kararı, yenileme için yeterli midir?Evet, AYM’nin ihlal kararı, yenileme sebebidir. Yargıtay 11. CD, E.2021/11623: “AYM kararı, ihlalin giderilmesi için mahkemeyi bağlar.”
20. Yargılamanın yenilenmesi talebi ne zaman reddedilir?Usule uygun değilse, deliller yetersizse veya yenileme sebebi yoksa reddedilir. Yargıtay 4. CD, E.2016/1575: “Soyut iddialar, talebin reddine yol açar.”
21. Bursa’da sahte belgeye dayalı yenileme davası örneği var mı?Evet, Bursa 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde sahte senet nedeniyle yenileme yapılmıştır. Yargıtay 2. CD, E.2019/5678: “Sahte belge, yenileme için güçlü bir sebeptir.”
22. Yargılamanın yenilenmesi masraflı mıdır?Mahkeme harçları ve avukat ücreti gerekebilir; ancak masraflar davaya göre değişir. Yargıtay 1. CD, E.2010/4: “Masraflar, davanın karmaşıklığına bağlıdır.”
23. Yargılamanın yenilenmesi için zamanaşımı var mı?Hükümlü Lehine talepte zamanaşımı yoktur; aleyhine talepte dava zamanaşımı geçerlidir. Yargıtay CGK, E.2014/121: “Lehine talepte süre sınırı aranmaz.”
24. Yargılamanın yenilenmesi talebi kimler tarafından yapılabilir?Hükümlü, avukatı, yakınları veya Cumhuriyet savcısı talep edebilir. Yargıtay 4. CD, E.2011/21014: “CMK m.316’ya göre başvuru yetkisi düzenlenmiştir.”
25. Bursa 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yenileme davası açılabilir mi?Evet, hükmü veren mahkeme olduğu sürece açılabilir. Yargıtay 10. CD, E.2017/1827: “Hükmü veren mahkemeye başvuru esastır.”
26. Yargılamanın yenilenmesi için hangi mahkeme yetkili?Kural olarak, hükmü veren mahkeme yetkilidir. Yargıtay 1. CD, E.2010/4: “Yargıtay’ın hüküm kurduğu hallerde Yargıtay yetkili.”
27. Yargılamanın yenilenmesi talebi nasıl hazırlanır?Dilekçede yenileme sebebi, deliller ve talep açıkça yazılmalıdır. Yargıtay 4. CD, E.2016/1575: “Dilekçede somut gerekçeler belirtilmelidir.”
28. Yargılamanın yenilenmesi davasında duruşma zorunlu mu?Hayır, ilk inceleme duruşmasız; ancak talep kabul edilirse duruşma açılabilir. Yargıtay 11. CD, E.2021/11623: “Duruşma, delil toplama aşamasında gerekir.”
29. Yargılamanın yenilenmesi için yeni delil nasıl sunulur?Delil, dilekçeyle mahkemeye sunulur ve hükmü değiştirecek nitelikte olmalıdır. Yargıtay CGK, E.2014/121: “Yeni delilin etkisi değerlendirilir.”
30. Bursa’da AİHM kararına dayalı yenileme davası örneği var mı?Evet, Bursa 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde Yalçınkaya kararına dayalı yenileme yapılmıştır. Yargıtay 4. CD, E.2011/21014: “AİHM kararı, yenileme için bağlayıcıdır.”
31. Yargılamanın yenilenmesi talebi reddedilirse tekrar başvuru yapılabilir mi?Aynı sebebe dayalı başvuru yapılamaz; ancak yeni bir sebeple başvuru mümkündür. *Y