Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 194. maddesinde düzenlenen, evlilik birliği içinde eşlerin ortak yaşamlarını sürdürdükleri konutu korumayı amaçlayan hukuki bir işlemdir. Bu şerh, aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tapu kütüğüne işlenerek, malik olmayan eşin haklarını güvence altına alır. Özellikle Bursa gibi büyük şehirlerde, aile konutu şerhi, boşanma süreçlerinde veya taşınmazın korunmasında sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu makalede, aile konutu şerhinin nasıl konulacağı, ne işe yaradığı, uygulamaya yönelik pratik bilgiler, Yargıtay kararlarının etkisi, Bursa’daki randevu sistemi ve sıkça sorulan 50 soruya yanıt bulacaksınız.

Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu, eşlerin ve çocukların düzenli olarak yaşadığı, aile hayatının merkezi olan meskendir. TMK madde 194’e göre, eşlerden biri diğer eşin açık rızası olmadan aile konutu üzerinde kira sözleşmesini feshedemez, konutu devredemez veya haklarını sınırlayamaz. Aile konutu şerhi, bu korumayı tapu kütüğüne işleyerek resmi hale getirir. Şerh, açıklayıcı nitelikte olup, konutun aile konutu olduğunu üçüncü kişilere bildirir ve malik olmayan eşin haklarını korur.

Aile Konutu Şerhi Ne İşe Yarar?

Aile konutu şerhi, aile birliğini ve barınma hakkını korumak için şu avantajları sağlar:

• Tasarruf Kısıtlaması: Malik olan eş, diğer eşin rızası olmadan konutu satamaz, devredemez, ipotek edemez veya kiraya veremez.
• Hukuki Güvence: Boşanma veya ayrılık süreçlerinde malik olmayan eşin ve çocukların barınma hakkı korunur.
• Üçüncü Kişilere Karşı Koruma: Şerh, tapuda göründüğü için üçüncü kişiler (alıcılar, bankalar) konutu aile konutu olarak bilir ve işlemlerde dikkatli davranır.
• İcra ve Haciz Koruması: Yargıtay kararlarına göre, aile konutu şerhi olan taşınmaz, borçlu eşin kişisel borçları nedeniyle haczedilemez.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Aile konutu şerhi, Tapu Müdürlüğü’ne başvuruyla veya mahkeme kararıyla konulabilir. İşte adım adım süreç:

1. Aile Konutu Şerhi için Gerekli Belgeler

• Kimlik Belgesi: T.C. kimlik kartı veya pasaport.
• Evlilik Cüzdanı: Eşlerin resmi evli olduğunu gösteren belge veya nüfus kayıt örneği.
• Aile Konutu Belgesi: Muhtarlık, LİHKAB, kadastro müdürlüğü veya apartman yönetiminden alınacak, konutun aile konutu olduğunu kanıtlayan belge.
• Tapu Bilgileri: Taşınmazın tapu bilgileri (ada, parsel, adres).
• Fotoğraf: Başvuran eşin vesikalık fotoğrafı (bazı tapu müdürlüklerinde istenebilir).
• Dilekçe: Tapu Müdürlüğü’ne hitaben yazılmış aile konutu şerhi talebi dilekçesi.

Aile Konutu Şerhi için Örnek Dilekçe:

….. TAPU SİCİL MÜDÜRLÜĞÜNE
Müdürlüğünüz sicilinde eşim adına kayıtlı, … Mevkii, … Pafta, … Parsel’de ve … adresinde yer alan gayrimenkul, aile konutumuzdur. İşbu dilekçe ekinde sunmuş olduğum belgeler ile evlilik cüzdanımızın fotokopisine istinaden, Türk Medeni Kanunu gereğince tapu kaydına “aile konutu şerhi” konulmasını saygılarımla arz ve talep ederim.
(Tarih ve İmza)
EKLER: Aile konutu belgesi, evlilik cüzdanı fotokopisi, kimlik fotokopisi.

2. Aile Konutu Şerhi  Başvuru Süreci

• Tapu Müdürlüğü’ne Başvuru: Taşınmazın bulunduğu yerdeki Tapu Müdürlüğü’ne şahsen veya vekaletname ile avukat aracılığıyla başvurulur.
• E-Devlet Üzerinden Başvuru: 2021’den itibaren Bursa’daki bazı Tapu Müdürlükleri, e-Devlet üzerinden Web Tapu sistemiyle aile konutu şerhi başvurusu kabul etmektedir.
• Randevu Sistemi (Bursa Örneği): Bursa Tapu Müdürlükleri, yoğunluk nedeniyle randevu sistemiyle çalışır. Randevu, e-Devlet veya Alo 181 Tapu ve Kadastro Hattı üzerinden alınabilir. Örneğin, Osmangazi Tapu Müdürlüğü’nde randevular genellikle 1-2 hafta sonrasına verilir.
• İnceleme ve Tescil: Belgeler eksiksizse, Tapu Müdürlüğü aynı gün içinde şerhi tapu kütüğüne işler. Eksiklik varsa, başvuru reddedilir ve eksikliklerin giderilmesi istenir.

3. Mahkeme Yoluyla Şerh Koyma

Tapu Müdürlüğü başvuruyu reddederse (örneğin, eşlerin ikametgah adresleri farklıysa), malik olmayan eş Aile Mahkemesi’ne dava açabilir. Bursa’da bu davalar genellikle Osmangazi veya Nilüfer Aile Mahkemeleri’nde görülür. Mahkeme, konutun aile konutu olup olmadığını inceler ve karar verirse şerh tapuya işlenir.

Aile Konutu Şerhi Ücret

Aile konutu şerhi koyma işlemi ücretsizdir. Harç, ÖİV veya döner sermaye ücreti alınmaz.

Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması

Şerh, aşağıdaki durumlarda kaldırılabilir:

• Eşlerin Ortak Rızası: Her iki eş, Tapu Müdürlüğü’ne birlikte başvurarak şerhi kaldırabilir.
• Evliliğin Sona Ermesi: Boşanma kararının kesinleşmesi veya eşlerden birinin ölümüyle şerh kendiliğinden etkisini yitirir. Boşanma sonrası, malik eş kesinleşmiş mahkeme kararını Tapu Müdürlüğü’ne sunarak şerhi kaldırabilir.
• Konutun Aile Konutu Niteliğini Kaybetmesi: Eşlerin başka bir konuta taşınması durumunda, mahkeme kararıyla şerh kaldırılabilir.
• Mahkeme Kararıyla: Şerh mahkeme kararıyla konulmuşsa, kaldırılması için de dava açılmalıdır.

Bursa Örneği: Bursa’da, boşanma sonrası şerh kaldırma işlemleri genellikle Osmangazi Tapu Müdürlüğü’nde yapılır. 2024 verilerine göre, boşanma sonrası şerh kaldırma talepleri 1-2 gün içinde sonuçlanır.

Aile Konutu Şerhi Yargıtay Kararlarının Etkisi

Yargıtay, aile konutu şerhi konusunda önemli içtihatlar geliştirmiştir:

• Şerh Olmasa Dahi Koruma: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2019/318 E., 2019/1238 K. sayılı kararına göre, tapuda şerh olmasa bile aile konutu niteliğindeki taşınmazda eşin rızası olmadan işlem yapılamaz. Bankalar, kişisel borçlar için aile konutu üzerinde icra işlemi başlatamaz.
• İpotek Geçersizliği: Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2018/2351 E., 2019/3869 K. kararında, aile konutu üzerinde eşin rızası olmadan konulan ipoteğin geçersiz olduğu belirtilmiştir.
• İcra Satışına Engel: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 2018/12496 E., 2019/3129 K. kararına göre, aile konutu şerhi olan taşınmazın icra yoluyla satışı halinde, borçlu ile evli olan eş ihalenin feshini isteyebilir.
• Şerhin Açıklayıcı Niteliği: Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2016/25180 E., 2018/4327 K. kararında, şerhin kurucu değil açıklayıcı olduğu, yani şerh olmasa da aile konutu korumasının devam ettiği vurgulanmıştır.

Aile Konutu Şerhi Uygulamaya Yönelik Pratik Bilgiler

1. Bursa’da Randevu Sistemi: Bursa Tapu Müdürlükleri’nde işlemler için önceden randevu alınmalıdır. Osmangazi, Nilüfer ve Yıldırım Tapu Müdürlükleri, yoğunluk nedeniyle randevusuz işlem kabul etmez. Randevu için: Web Tapu veya Alo 181.
2. E-Devlet Kolaylığı: E-Devlet üzerinden başvuru, fiziki başvuruya göre daha hızlıdır. Bursa’da 2024’te Web Tapu kullanımı %30 artmıştır.
3. Avukat Desteği: Karmaşık durumlarda (örneğin, tapu reddi veya dava gerekliliği), Bursa’daki aile hukuku avukatlarından destek almak hak kaybını önler.
4. Belge Doğruluğu: Muhtarlıktan alınan aile konutu belgesi, adresle tapu bilgilerinin uyumlu olduğunu göstermelidir. Aksi takdirde başvuru reddedilir.
5. Kiralık Konutlar: Kiralık aile konutu için şerh yerine, malik olmayan eş kiralayana bildirim yaparak kira sözleşmesinin tarafı olabilir.

Aile konutu Şerhinde Bursa’ya Özgü Örnekler

• Osmangazi Örneği: 2023’te Osmangazi’de bir eş, boşanma davası sırasında eşinin konutu satmasını önlemek için aile konutu şerhi koydurdu. Tapu Müdürlüğü, muhtarlıktan alınan belgeyle işlemi aynı gün tamamladı.
• Nilüfer Örneği: Nilüfer’de bir çift, kiralık aile konutları için kiralayana bildirim yaparak sözleşme tarafı oldu. Bu, eşin tek taraflı fesih girişimlerini engelledi.
• Yıldırım Örneği: Yıldırım Aile Mahkemesi’nde görülen bir davada, tapuda şerh olmayan bir konutun aile konutu olduğu ispatlanarak, eşin rızasız satışı iptal edildi.

Sıkça Sorulan 50 Soru ve Cevap

1. Aile konutu şerhi nedir?

Aile konutu şerhi, eşlerin ortak yaşadığı konutu korumak için tapu kütüğüne işlenen hukuki bir kayıttır.

2. Aile konutu şerhi ne işe yarar?

Malik olmayan eşin rızası olmadan konurun satılmasını, devredilmesini veya ipotek edilmesini engeller.

3. Aile konutu şerhi nasıl konulur?

Tapu Müdürlüğü’ne gerekli belgelerle başvuru yapılarak veya mahkeme kararıyla konulur.

4. Hangi belgeler gereklidir?

Kimlik, evlilik cüzdanı, aile konutu belgesi, tapu bilgileri ve dilekçe.

5. Aile konutu şerhi ücreti nedir?

Ücretsizdir; harç veya ek ücret alınmaz.

6. Kiralık eve aile konutu şerhi konulabilir mi?

Hayır, ancak malik olmayan eş kiralayana bildirim yaparak sözleşme tarafı olabilir.

7.Aile Konutu Şerhi için eşlerin ikisinin de başvurması gerekir mi?

Hayır, malik olmayan eş tek başına başvurabilir.

8. Aile Konutu Şerhi başvurusunu  Tapu Müdürlüğü başvuruyu reddederse ne yapılır?

Aile Mahkemesi’ne dava açılarak şerh talep edilebilir.

9. Aile Konutu Şerhi  konulması ne kadar sürer?

Belgeler eksiksizse, aynı gün içinde tamamlanır.

10.Aile Konutu Şerhi  E-Devlet üzerinden şerh konulabilir mi?

Evet, Web Tapu sistemiyle başvuru yapılabilir.

11. Boşanma davası sırasında

Aile Konutu Şerhi  konulabilir mi?

Evet, boşanma sürecinde tedbir olarak şerh konulabilir.

12.Aile Konutu Şerhi  boşanma sonrası kalkar mı?

Boşanma kararı kesinleşirse, şerh etkisini yitirir.

13. Aile Konutu Şerhi  kaldırma işlemi nasıl yapılır?

Eşlerin ortak rızasıyla veya mahkeme kararıyla Tapu Müdürlüğü’nde kaldırılır.

14. Şerh olan ev satılabilir mi?

Malik olmayan eşin rızası olmadan satılamaz.

15. Şerh olan ev icra yoluyla satılabilir mi?

Yargıtay’a göre, şerh varsa icra satışı yapılamaz.

16. Şerh olmayan ev satılırsa ne olur?

Malik olmayan eş, tapu iptal ve tescil davası açabilir.

17. Üçüncü kişinin iyi niyeti korunur mu?

Şerh varsa, üçüncü kişinin iyi niyeti korunmaz; satış iptal edilir.

18. Şerh için avukat tutmak zorunlu mu?

Hayır, ancak hukuki destek hak kaybını önler.

19. Bursa’da şerh işlemleri nerede yapılır?

Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım gibi ilçelerin Tapu Müdürlükleri’nde.

20. Bursa’da randevu nasıl alınır?

E-Devlet, Web Tapu veya Alo 181 üzerinden.

21. Şerh için muhtarlık belgesi zorunlu mu?

Evet, konutun aile konutu olduğunu kanıtlar.

22. İpotekli eve şerh konulabilir mi?

Evet, ancak mevcut ipoteği etkilemez.

23. Çocuklar şerh talebinde bulunabilir mi?

Hayır, sadece eşler talep edebilir.

24. Şerh geriye dönük işlemleri etkiler mi?

Hayır, sadece şerh sonrası işlemleri bağlar.

25. Arsa üzerine şerh konulabilir mi?

Aile konutu varsa, arsa tapusuna şerh konulabilir.

26. Şerh davası hangi mahkemede görülür?

Aile Mahkemeleri’nde; yoksa Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde.

27. Şerh davası ne kadar sürer?

Bursa’da genellikle 6-12 ay.

28. Şerh için vekaletname gerekir mi?

Avukat aracılığıyla işlem yapılacaksa gerekir.

29. Şerh sonrası tapu sahibi bilgilendirilir mi?

Evet, Tapu Müdürlüğü malik eşe bildirim yapar.

30. Şerh, boşanma davasında nafaka yerine geçer mi?

Hayır, ayrı bir hukuki korumadır.

31. Şerh, miras yoluyla devri engeller mi?

Hayır, miras işlemlerini kapsamaz.

32. Şerh, aile konutu niteliğini değiştirir mi?

Hayır, sadece koruma sağlar.

33. Şerh, kira sözleşmesini etkiler mi?

Malik olmayan eşin rızası olmadan kira feshedilemez.

34. Şerh, haciz işlemlerini durdurur mu?

Evet, kişisel borçlar için haciz engellenir.

35. Şerh, banka kredilerini etkiler mi?

Evet, bankalar şerhli konutu teminat olarak kabul etmeyebilir.

36. Şerh, mal rejimini etkiler mi?

Hayır, mal rejiminden bağımsızdır.

37. Şerh, eşlerin ayrı yaşamasını etkiler mi?

Hayır, ancak konurun aile konutu niteliği sorgulanabilir.

38. Şerh, tapu memurunun sorumluluğunu artırır mı?

Evet, memur şerhli işlemde dikkatli olmalıdır.

39. Şerh, taşınmazın değerini düşürür mü?

Genellikle hayır, ancak satışta rıza şartı zorluk yaratabilir.

40. Şerh, noter işlemleriyle konulabilir mi?

Hayır, sadece Tapu Müdürlüğü veya mahkeme yoluyla.

41. Şerh, geçici olarak konulabilir mi?

Evet, boşanma davasında tedbir amaçlı konulabilir.

42. Şerh, eşlerin ortak mülkiyetinde olan evde geçerli mi?

Evet, her durumda uygulanabilir.

43. Şerh, aile içi şiddete karşı koruma sağlar mı?

Dolaylı olarak, 6284 sayılı Kanun kapsamında şerh talep edilebilir.

44. Şerh, yurt dışındaki eşler için geçerli mi?

Evet, Türkiye’deki taşınmazlar için uygulanabilir.

45. Şerh, vekaletnameyle kaldırılabilir mi?

Evet, eşlerin rızası varsa vekaletnameyle işlem yapılabilir.

46. Şerh, tapuda yanlışlıkla konulursa ne olur?

Mahkeme yoluyla düzeltme talep edilebilir.

47. Şerh, eşlerin ekonomik durumunu etkiler mi?

Doğrudan değil, ancak tasarruf kısıtlaması dolaylı etki yaratabilir.

48. Şerh, tapu devir süresini uzatır mı?

Hayır, ancak satışta rıza şartı süreci etkileyebilir.

49. Şerh, kooperatif hisselerine uygulanabilir mi?

Hayır, sadece tapulu taşınmazlara uygulanır.

50. Şerh hakkında detaylı bilgi nereden alınır?

Bursa’da aile hukuku avukatları veya Tapu Müdürlükleri’nden.

 

 

 

Sonuç

Aile konutu şerhi, aile birliğini ve barınma hakkını koruyan önemli bir hukuki araçtır. Bursa’da, Tapu Müdürlükleri’nin randevu sistemi ve e-Devlet kolaylıklarıyla şerh işlemleri hızlıca yapılabilir. Yargıtay kararları, şerhin hem tapuda işli olup olmamasına bakılmaksızın koruma sağladığını göstermektedir. Ancak, her durum farklı olduğundan, hak kaybı yaşamamak için bir avukattan destek almak önemlidir. Daha fazla bilgi için Bursa’daki Tapu Müdürlükleri veya aile hukuku avukatlarıyla iletişime geçebilirsiniz.

Etki Alanı	Açıklama
Satışa Engel	Rıza olmadan satış yapılamaz
İpotek Engeli	Diğer eşin rızası olmadan ipotek tesis edilemez
Kiralama Kısıtı	Konut kiraya verilemez
Tahliye Engeli	Diğer eşin rızası olmadan tahliye edilemez

 

🏛️ Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Gerekli Belgeler:

• Nüfus kayıt örneği

• Evlilik cüzdanı

• Konutun aile konutu olduğunu gösteren ikametgâh belgesi

• Tapu örneği veya fotokopisi

• Eşin kimlik fotokopisi

Adım Adım Aile Konutu Şerhi Başvurusu:

1. Eşlerden biri tapu müdürlüğüne şahsen başvurur.

2. Başvuru formu doldurulur.

3. Yukarıdaki belgeler teslim edilir.

4. Tapu müdürlüğü, taşınmaz kaydına “Aile konutudur” şerhini işler.

5. Şerh konulduktan sonra işlem sicile resmî olarak yansır.

💡 Not: Şerh için diğer eşin rızası gerekmez. Eşlerden biri tek başına başvurabilir.