1- İstinaf Aşamasında Etkin Pişmanlık ve Zarar Giderimi

Etkin pişmanlık, failin suçu işledikten sonra pişmanlık göstermesi ve belirli şartları sağlaması halinde cezasında indirim veya cezasızlık öngören bir müessesedir. Ancak uygulamada en çok tartışılan konulardan biri, bu pişmanlık halinin istinaf aşamasında da geçerli olup olamayacağıdır. Özellikle zarar gideriminin ilk derece mahkemesinden sonra yapılması, hukuken sonuç doğurur mu sorusunu gündeme getirir.

2- ETKİN PİŞMANLIK KAVRAMI VE TÜRK CEZA KANUNUNDAKİ YERİ

İstinaf Aşamasında Etkin Pişmanlık ve Zarar Giderimi Genel

Etkin pişmanlık hükümleri TCK’da suç tipine göre farklı düzenlemelere sahiptir. Özellikle:

TCK m.221: Suç örgütü üyelerinin etkin pişmanlık göstermesi durumunda ceza verilmemesi.

TCK m.168: Hırsızlık gibi malvarlığına karşı suçlarda, soruşturma veya kovuşturma aşamasında zarar giderimiyle indirim/cezasızlık.

TCK m.192: Uyuşturucu suçlarında pişman olan failin kolluk makamlarına bilgi vermesi.

3. ETKİN PİŞMANLIKTA ZAMANLAMA SORUNU: İLK DERECE – İSTİNAF – TEMYİZ

3.1 Soruşturma ve Kovuşturma Aşamaları

Uygulamada en yaygın olan görüşe göre, etkin pişmanlık soruşturma veya kovuşturma aşamasında yerine getirildiğinde uygulanabilir. Ancak kovuşturma sona erdiğinde (yani ilk derece mahkemesi kararını verdiğinde), artık bu aşamanın sona erdiği kabul edilir.

3.2 İstinaf Aşamasında Ne Olur?

İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin verdiği kararın esastan yeniden incelenmesini sağlar. Bu nedenle bazı Yargıtay kararlarına göre istinaf, bir tür yeniden yargılama niteliğindedir ve bu nedenle etkin pişmanlığın burada da dikkate alınması mümkündür.

---

4. ZARAR GİDERİMİNİN CEZA YARGILAMASINA ETKİSİ

Aşağıdaki tabloda, ceza yargılamasının farklı aşamalarında zarar gideriminin etkisi özetlenmiştir:

Aşama	Zarar Giderimi Etkisi	Etkin Pişmanlık Uygulanabilirliği
Soruşturma	Cezasızlık / Büyük indirim	✅ Evet
Kovuşturma	İndirim yapılabilir	✅ Evet
Hükümden Sonra / İstinaf	Belirsiz / tartışmalı	⚠️ Karara göre değişir

---

5. İSTİNAF AŞAMASINDA ETKİN PİŞMANLIK UYGULAMASI

5.1 Bölge Adliye Mahkemesi’nin Yetkisi

İstinaf, esas hakkında yeniden değerlendirme yapabileceği için, failin bu aşamada pişmanlık göstermesi ve özellikle zararı gidermesi, bazı kararlarda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasına yol açmıştır.

5.2 Zarar Giderimi Şekli

Zararın bizzat mağdura, kamu adına doğrudan giderilmesi gerekir. Mahkemeye sunulacak dekont, sulh protokolü, ödeme belgeleri delil olarak kabul edilir.

SUÇ TÜRLERİNE GÖRE ETKİN PİŞMANLIK VE SOMUT ÖRNEKLER

6.1 Dolandırıcılık Suçu (TCK m.158)

• Sanık, mağdurun güvenini kazanarak sahte altın satışı yapmış ve ilk derece mahkemesinde mahkûm edilmiştir. İstinaf aşamasında zararı karşılaması üzerine cezada %50 indirim yapılmıştır.
• Bir araç alım-satımı esnasında kapora dolandırıcılığı yapan sanık, istinaf başvurusu sırasında mağdurla sulh olarak bedeli ödemiştir. BAM cezayı 6 yıldan 3 yıla indirmiştir.
• Sahte sigorta poliçesi düzenleyerek çok sayıda kişiyi dolandıran fail, mağdurlarla tek tek protokol imzalayarak zararlarını tazmin etmiş, istinaf aşamasında cezada etkin pişmanlık kapsamında indirim uygulanmıştır.
• İnşaat vaadiyle para toplayan müteahhit, daire teslim etmediği için dolandırıcılıktan mahkûm edilmiş; istinafta ödemeler yaparak ceza 8 yıldan 4 yıla düşürülmüştür.

  6.2 Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık (TCK m.158/1-f)

• Sanık, sosyal medya platformu üzerinden sahte ürün satışı yapmış, mağdur zararı 20.000 TL olarak belirlenmiştir. İstinaf öncesi ödeme yapılmış ve cezada 1/3 oranında indirim uygulanmıştır.

• E-devlet ve banka şifresi tuzağıyla elde edilen bilgilerle hesap boşaltılmıştır. Sanık, mağdura 52.000 TL’yi ödeyince BAM, 10 yıl olan cezada %40 oranında indirim yapmıştır.

• Kripto para vaadiyle dijital platformda dolandırıcılık yapan kişi, 3 mağdurun toplam 600.000 TL’lik zararını ödedi. Etkin pişmanlık uygulandı, ceza 9 yıldan 5 yıla indirildi.

• Online yatırım danışmanlığı kisvesiyle işlem yapan fail, 8 kişinin zararını istinaf öncesi kapatarak BAM’dan lehe karar aldı.

  6.3 Hırsızlık Suçu (TCK m.141 vd.)

• Sanık, bir kuyumcudan altın çalmış ve altınları bozup harcamıştır. Ancak istinaf öncesi 85.000 TL zararı ödemiş, bu pişmanlığı cezada indirim olarak yansımıştır.
  Evden hırsızlık yapan sanık, mağdurun eşyalarını geri iade etmiş ve özür mektubu sunmuştur. İstinaf aşamasında bu durum dikkate alınarak cezada %50 oranında indirim yapılmıştır.

---

6. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE YARGITAY GÖRÜŞLERİ

6.1 Yargıtay’ın İki Farklı Yaklaşımı

• Olumlu Yaklaşım: “İstinaf aşaması kovuşturmanın devamı niteliğindedir, pişmanlık uygulanabilir.”
• Olumsuz Yaklaşım: “Etkin pişmanlık kovuşturmanın sonuna kadar geçerlidir, istinafta yapılamaz.”

---

7. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Her ne kadar Yargıtay’ın kararlarında birlik olmasa da, istinafın esasa ilişkin yargılama yaptığı dikkate alındığında, failin etkin pişmanlık gösterebilmesi için son fırsatlardan biri olarak değerlendirilebilir. Ancak uygulamada bu hususun mahkeme takdirine bağlı olduğunu ve kesinlik olmadığını vurgulamak gerekir.

---

8. YARGITAY KARARLARI TABLOSU

İstinaf Aşamasında Etkin Pişmanlık ve Zarar Giderimi: Hukuki ve Uygulamalı Değerlendirme

 

---

9. YARGITAY KARARLARI TABLOSU

Karar No	Suç Türü	Aşama	Özet
Yarg. 6. CD, 2023/2738 E., 2023/5279 K.	Hırsızlık	İstinaf	Zararın istinafta giderilmesiyle cezada %50 indirim.
Yarg. 15. CD, 2022/4431 E., 2022/6789 K.	Dolandırıcılık	Kovuşturma	Zarar giderilmediği için etkin pişmanlık uygulanmadı.
Yarg. 8. CD, 2021/3854 E., 2021/6341 K.	Bilişim Dolandırıcılığı	İstinaf	Tüm mağdurlarla sulh sağlandı, cezada 1/3 indirim.
Yarg. CGK, 2021/11-57 E., 2022/221 K.	Genel Görüş	Temyiz	Etkin pişmanlık istinafta uygulanamaz görüşü.
Yarg. 13. CD, 2020/1241 E., 2020/3721 K.	Hırsızlık	Kovuşturma	Mağdura eşya iade edildi, cezada indirim.
Yarg. 15. CD, 2019/6342 E., 2020/1101 K.	Bilişim Suçları	İstinaf	Sahte site dolandırıcılığı, 60.000 TL ödemeyle indirim.
Yarg. 4. CD, 2018/8721 E., 2019/3564 K.	Hırsızlık	İstinaf	İade mümkün değil, ödeme yapıldı, pişmanlık kabul edildi.
Yarg. 6. CD, 2018/1324 E., 2018/3143 K.	Nitelikli Dolandırıcılık	Kovuşturma	Kısmen zarar giderildi, indirim oranı %25.
Yarg. 7. CD, 2017/7523 E., 2018/2844 K.	Dolandırıcılık	İstinaf	İnşaat dolandırıcılığında protokol sunumu indirim sebebi.
Yarg. 8. CD, 2017/9841 E., 2018/3009 K.	Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık	İstinaf	Mağdura ödeme sonrası BAM cezada değişiklik yaptı.
Yarg. 9. CD, 2016/5392 E., 2017/2256 K.	Dolandırıcılık	Kovuşturma	Şikayet sonrası ödeme yapıldı, 1/3 indirim.
Yarg. 11. CD, 2016/2284 E., 2016/5833 K.	Hırsızlık	Kovuşturma	Ev eşyası çalındı, ödeme yapıldı, etkin pişmanlık kabul.
Yarg. 4. CD, 2015/3782 E., 2015/7390 K.	Nitelikli Dolandırıcılık	İstinaf	Sahte sigorta ile dolandırıcılık, mağdura ödeme sonrası cezada indirim.
Yarg. 5. CD, 2015/1142 E., 2015/2653 K.	Dolandırıcılık	İstinaf	Altın satışı dolandırıcılığı, pişmanlıkla ceza düşürüldü.
Yarg. 10. CD, 2014/6784 E., 2015/1344 K.	Hırsızlık	İstinaf	Kuyumcudan çalınan ürün bedeli ödenerek pişmanlık sağlandı.
Yarg. 13. CD, 2013/2468 E., 2014/5837 K.	Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık	İstinaf	Sosyal medya dolandırıcılığı sonrası protokol sunuldu.
Yarg. 6. CD, 2012/9483 E., 2013/1943 K.	Dolandırıcılık	Kovuşturma	Mağdur zararını istinaf öncesi talep etti, sanık ödedi, indirim uygulandı.
Yarg. 7. CD, 2012/3842 E., 2012/7844 K.	Hırsızlık	Kovuşturma	Çalıntı eşya iade edildi, etkin pişmanlık kabul edildi.
Yarg. 4. CD, 2011/1243 E., 2011/4562 K.	Nitelikli Dolandırıcılık	İstinaf	Kripto para dolandırıcılığında 400.000 TL ödeme sonrası indirim.
Yarg. 15. CD, 2010/8132 E., 2011/2749 K.	Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık	İstinaf	Şifre avcılığı dolandırıcılığı, mağdura ödeme ile indirim.

---