Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu

Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu 

–Bilişim çağında olmamızın bir yansıması olarak birçok suçun artık internet aracılığıyla işlendiği görülmektedir. Özellikle de sosyal medyada üzerinden gerçek ya da anonim hesaplar üzerinden hakaret şeklinde işlendiğine şahit olmaktayız.

Son yıllarda yapılan araştırmalar, insanların yüz yüze bulunmaması ve bunun sonucunda kendilerini fiziki olarak güvende hissetmeleri nedeniyle, günlük hayatta gerçekleştirmeye cesaret edemeyecekleri birçok suç fiilini internet ortamında kolaylıkla gerçekleştirebildiklerini düşünmeleridir.Buna iten bir sebep ise sosyal medya üzerinden bu fiilleri işledikleri zaman bulunamayacakları dolayısıyla da cezalandırılmayacakları düşüncesidir. Ancak uygulamaya baktığımızda bu durum hiç de düşünüldüğü gibi değildir. Sosyal hayatta da olduğu gibi sosyal medyada da bunun en çok yansıması sosyal medya üzerinden hakaret suçudur .Bu suç tipi çok yönlüdür ; instagram üzerinden hakaret , facebook üzerinden hakaret , twitter üzerinden hakaret , online oyunlar üzerinden hakaret , bir sosyal medya aracının yorumu üzerinden gibi kişilerin görüşlerini bildirebildikleri her mecrada gerçekleşebilmektedir.

Toplumda çoğu kişi tarafından cezası olmayan bir fiil olarak görülse de kişilerin “şeref, onur ve saygınlık” hakkı önemli bir haktır. Bu hakka yönelik olan hakaret suçu da kişi ve toplum yararı açısından kesinlikle cezasız kalmaması gereken bir suç tipidir.

TCK ; bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etme veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde hakaret suçunu tanımlanmış bulunmaktadır.

1-) Hangi İfadeler Hakaret Suçunu Oluşturur ?

Hakaret suçu somut bir fiil ya da olgu isnadı veya sövmek suretiyle işlenebilmektedir. Bir fiil ya da olgu isnadından anlaşılması gereken mağdura yer, zaman ve mekan belirtilerek yapılan hakarettir. Yargıtay somut olgu isnadı konusunu “ Davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişmektedir.”  şeklinde ifade etmiştir. Her ifadenin somut olayın özelliklerine göre ayrıca değerlendirilmesi gerekmektedir.

• Şerefsiz
• Geri zekalı
• Haysiyetsiz
• Aptal
• Pislik
• Hayvan
• Hırsız
• Sinkaflı (küfürlü) kelimeler
• Yobaz
• Ayyaş
• Üçkağıtçı
• Köpek
• Yavşak
• Ahlaksız
• Nankör
• Görgüsüz
• Sana diploma verenin
• Karaktersiz
• Dinsiz

Peki Hangi Sözler Hakaret Suçu’nu Oluşturmaz?

Instagram’dan veya diğer sosyal medya platformları üzerinden DM’ler, mesajlar, iletiler, post ve paylaşımlara gelen yorumlar veya story, hikaye gibi paylaşımlara gelen yanıtlar suretiyle kişinin onur, şeref ve haysiyetini zedeleyen sözleri tek tek saymak mümkün değildir. Bununla birlikte Yargıtay içtihatları ve emsal kararlarında sıklıkla yer bulan ve hakaret suçu oluşturmayan sözlere şu örnekleri verebiliriz:

• Ahlaksız
• Manyak
• Karaktersiz
• Beceriksiz
• Görgüsüz
• Suratsız
• Yalak
• Şizofren
• Spastik

Beddua, nezaket dışı hitaplar (örn: lan, ulan, cahil ) ağır eleştiri (örn: dinsiz, terbiyesiz, haysiyetsiz, sahtekar) içeren sözler hakaret suçunu oluşturmayacaktır.

2-)Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunun İspatı

Sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen bir hakaret suçunun ispatının en önemli delillerden biri sosyal medya hesabında yer alan hakaret içerikli iletinin ekran görüntüsünün(screenshot) alınmasıdır.  Suçun failinin bsosyal medya üzerinden gerçekleştirdiği hakaret içeren iletisini anında silebileceği düşünüldüğünde böyle bir duruma maruz kalan kişinin ekran görüntüsünü alması büyük önem taşımaktadır. Hatta ispat konusunu kuvvetlendirmek için sadece fotoğraf değil alınabiliyorsa videolu ekran kaydı alınması son derece önemlidir. TCK’da yer alan her suç gibi hakaret suçunda da suç fiilini ispat edebilecek her delil çok önemlidir.

Ekran görüntüsü almak tek başına çoğu durumda yeterli olsa da anonim yani gerçek adını yansıtmayan hesaptan yapılan bir hakaret suçunda bu suçu işleyen kişiye direkt olarak ulaşmak her olayda kolay değildir. Sosyal medya hesaplarını açarken gerçek kimlik bilgileri vermediğimiz için bu tür anonim durumlarla karşılaşma ihtimalimiz oldukça yüksektir. İşte bu noktada ise hakaret niteliği taşıyan iletinin hangi gerçek kişi tarafından gerçekleştirildiğinin ispatı gerekecektir. Bu noktada hakaret içeriğinin hangi IP adresinden çıktığının tespiti gerekecektir. IP tespitinden sonra gerekli bilgiler BTK’ya sorularak öğrenilir. Bu işlemi ise sadece Cumhuriyet savcıları ve mahkemeler gerçekleştirebilmektedirler. IP konumu tespiti yapıldıktan sonra hakaret fiilinin mağduru ile o IP adresindeki kişilerin yakınlık derecesine göre gerçek şüpheli tespit edilmektedir.

Bazı durumlarda polis suçun faili olup olmadığı tam olarak tespit edilemeyen bazı kişilere ulaşmaktadır. Bu durumda, şüpheli bu şahısların bilgisayar, tablet ve cep telefonlarına el konularak bu materyallar üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak fail tespit edilmeye çalışılmaktadır.

Fail sosyal medya üzerinden hakaret paylaşımlarını silmiş veya hesabını kapatmış olabilir. Bu durumda tanıkla ispat yoluna gidilebilir. Ancak tanık olarak gösterilen kişilerin güvenirliliği konusunda hakimde kanaat oluşturması gerekir

3-)Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

Sosyal medya hesabı üzerinden hakarette bulunduğu konusunda kesin kanıya varılan bir kişi, mahkemece, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılabilecektir.

İnternet veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır. Peki bu aleniyet nedir ?

Örneğin, bir tv programında veya bir caddede bağırarak hakaret etmek, bir sınıfta ya da amfide bağırarak hakaret etmek , hakaret suçunun aleni bir şekilde işlenmesine neden olur. Aynı şekilde, twitter, facebook, instagram , tiktok vb. sosyal medya hesapları üzerinden hakaret edilmesi de aleniyetin gerçekleşmesine sebep olur. Kişi sosyal medya hesabında örneğin instagramda sadece 10 kişinin göreceği bir hakaret içerikli paylaşım yaparsa burada aleni hakaret oluşmayacaktır.

Aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli değildir. Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş olur. Hakaret suçunda aleniyetin gerçekleşmesi için fiilin herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesi şarttır.

Sosyal medya paylaşım sitesi olan Twitterda gerçekleştirilen hakaret eyleminde aleniyet unsurunun oluşup oluşmadığı tartışılmadan hüküm kurulması bozma nedenidir (Y18CD-K.2019/4842).Bu karardan da görüleceği üzere her somut olay için hakaret suçunun nitelikli halinin oluşuğ oluşmadığının ispatı gerekmektedir.

Sanığın “facebook” isimli sosyal paylaşım sitesinde bulunan hesabından mesaj yoluyla katılana hakaret etmesi biçiminde gerçekleşen eyleminde aleniyet unsurunun ne şekilde oluştuğu sanığın paylaşımlarının herkes tarafından görülüp görülemeyeceği açıklanıp tartışılmadan, yetersiz gerekçeyle TCK’nın 125/4. maddesinin uygulanması, bozma nedenidir (Y18CD-K.2019/11905).

4-)Hakaret Mağduru Kişinin Tazminat Hakkı Var mıdır ?

Hakaret içeren bir fiille karşılaşan kişinin ceza davası yoluyla failin cezalandırılmasını sağlama hakkı bulunmasının eğer tazminat hakkına da başvurmak isterse yanında hukuk davası açmak suretiyle tazminat talep etme hakkı da bulunmaktadır. Bu nedenle hakaret fiilinin mağduru kimse ceza davasından bağımsız olarak tazminat davası açabilir. Ya da mağdur isterse ceza davasını takiben de bu talebini dile getirebilir.

5- Sosyhal Medyadan Hakaret Suçunda Haksız Tahrik uygulanır mı ?

Evet uygulanır . Şöyle ki Haksız tahrik genel bir ceza indirim nedenidir. Bu sebeple bu suç tipinde de uygulanır .

TCK md. 129/1’e göre, internet yoluyla hakaret suçunun bir haksız fiile tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmeyebilir veya cezası 1/3’üne indirilebilir. Örneğin, Facebook hakkında gerçek olmayan bir bilgi yayan kişiye karşı hakaret içeren tweet atan fail kendisine karşı işlenen bir haksız fiile tepki olarak hakaret suçu işlemiş kabul edilir.

TCK md. 129/2’ye göre, internet üzerinden işlenen hakaret suçunun yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmez. Örneğin, yumruk atarak burnunu kırılmasına sebep olan kişiye karşı İnstagram üzerinden yorum yoluyla bir hakaret edilmesi halinde faile ceza verilemez.

5-Hakaret Eğer Karşılıklı İse Ne Olur ?

İnternet Yoluyla Karşılıklı Hakaret Suçu

TCK md. 129/3’e göre sosyal medyadan hakaret suçunun iki kişi tarafından karşılıklı işlenmesi halinde “karşılıklı hakaret suçu” meydana gelir. Karşılıklı hakaretin aynı zaman diliminde gerçekleşmesi gerekmez . Örneğin, sosyal medya yoluyla kendisine “Şerefsiz ” denildiğini öğrenen bir kişinin de karşı tarafa bir gün sonra “Kanı Bozuk ” demesi halinde karşılıklı hakaret suçu meydana gelir. Bu örnekteki gibi karşılıklı hakaret durumu söz konusu olursa hakim, taraflardan birine veya her iki tarafa ceza vermeyebilir veya cezayı 1/3’üne kadar indirebilir.

SOSYAL MEDYADAN HAKARET İLE İLGİLİ BİRKAÇ YARGITAY KARARI

Sanığın, twitter adlı sosyal paylaşım sitesinde diğer sanık tarafından paylaşılan tweeti retweetlediğinin, kendi ikrarı ile de sabit olması karşısında, kamu görevlisine görevinden dolayı zincirleme şekilde hakaret suçunun unsurları itibariyle oluştuğu gözetilmeden, sanığın mahkumiyeti yerine beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2015/10377 E. , 2015/12777 K.).

Sanığın, sosyal paylaşım sitesi üzerinden müştekiye hitaben “C. oto yıkama” ve temyize gelmeyen sanık “A.. K..” profilleri adı altında gönderilen hakaret içerikli mesajları beğenmekten ibaret eyleminin, bu mesajların sanık tarafından da internet ortamında paylaşılıp veya başkalarına aktarılmadığı taktirde hakaret suçunun unsurlarını oluşturmayacağı, kişisel değerlendirme kapsamında kalacağı gözetilmeden ve bu husus araştırılmadan, yetersiz gerekçeyle hükümlülük kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2013/5598 E. , 2014/33171 K.).

1-Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin E.2018/7790, K.2019/1445, T.16.1.2019 sayılı kararında “İncelenen dosyada, şüphelinin ad ve soyadının yazılı olduğu @… kullanıcı adlı twitter hesabından müştekiden bahsedilerek paylaşımlar (retweetler) yapıldığının anlaşılması karşısında; CMK’nın 170/2. maddesi uyarınca dosyadaki mevcut delillerin şüpheli hakkında hakaret suçunun işlendiği hususunda iddianame düzenlenebilmesi için yeterli şüphe oluşturduğu açık olduğu gerekçesiyle şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karar ve bu karara itiraz sonucu verilen itirazın reddine dair merci kararı hukuka aykırı kabul edilmiştir.

2-Yargıtay 18.Ceza Dairesi’nin E.2016/12944, K.2018/5756, T.18.4.2018 sayılı kararında “Sanığın twitter isimli sosyal paylaşım sitesinden paylaştığı tweet ve retweetlerdeki ifadelerle, suçun işlendiği tarihler, paylaşımlarda kullanılan ifade ve resimlerden yola çıkılarak açıkça katılanı kastettiğinin anlaşılması ve bu paylaşımların küçük düşürücü onur, şeref ve saygınlığı rencide edici boyutta olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluştuğu gözetilmeden beraat kararı verilmesi, bozma nedeni olarak kabul edilmiştir.

3-Yargıtay 4.Ceza Dairesi’nin E.2012/34082, K.2014/4479, T.13.2.2014 sayılı kararında sanığın “yönetim ise alevi ve karaktersiz solculardan oluşmaktadır” şeklindeki sözlerinin hakaret suçunu oluşturacağı gerekçesi ile ilk derece mahkemesinin sanık hakkındaki beraat kararı hukuka aykırı kabul edilmiştir.