İhaleye Fesat Karıştırma Suçu ve Cezası
İhaleye Fesat Karıştırma Suçu (TCK Madde 235) Nedir?
İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu kaynaklarının şeffaf ve rekabetçi bir şekilde kullanılmasını amaçlayan ihale süreçlerine yönelik müdahaleleri cezalandırmak üzere Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suç, özellikle kamu kurumlarının mal ve hizmet temini sırasında gerçekleştirilen ihalelere hile, tehdit, nüfuz kullanma veya sahte belge gibi yollarla müdahale edilmesi durumunda gündeme gelir.
İhale Nedir? Kamu İhalesi Tanımı
Kamu kurumları, ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri temin etmek veya yapım işlerini gerçekleştirmek için belirli prosedürlere göre ihaleye çıkar. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre ihale; “Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin, istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler” olarak tanımlanmıştır.
Dolayısıyla ihale, kamu kaynaklarının kullanımı açısından büyük önem taşır. Bu sürecin bozulması, hem kamu zararına hem de adil rekabetin ortadan kalkmasına neden olur.
TCK 235 – İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Unsurları
Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesi, ihaleye fesat karıştırma suçunu şu şekilde tanımlar:
“Bir kamu kurum veya kuruluşunun ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun yaptığı ihaleye fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu suçun oluşabilmesi için aşağıdaki unsurların varlığı gerekir:
1. Bir İhalenin Varlığı
Suçun işlenebilmesi için bir kamu kurumu ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu tarafından düzenlenmiş geçerli bir ihale süreci olmalıdır.
2. Hileli Müdahale
Sanığın ihaleye katılanları caydırmak, tekliflerin içeriğini etkilemek, katılımcılar arasında anlaşma sağlamak ya da sahte belgeler sunmak gibi hileli bir eylemi olmalıdır.
3. Kamu Zararına Neden Olma Potansiyeli
Her ne kadar somut zarar şartı aranmasa da, eylemin kamu zararı doğurabilecek nitelikte olması gerekir.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Cezası
TCK 235’e göre bu suçun cezası:
- Temel ceza: 3 yıldan 7 yıla kadar hapis
- Nitelikli hâllerde (örneğin tehdit, nüfuz kullanma, organize suç kapsamında işlenme): Cezanın alt sınırı artar
Ek olarak, suçun işleniş tarzına göre kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanma, memuriyetten men, adli para cezası gibi ek yaptırımlar da uygulanabilir.
TCK 235’e Göre İhaleye Fesat Karıştırmanın Örnekleri
❖ Örnek 1: Sahte Teminat Belgesi Sunulması
Bir şirketin ihaleye katılmak için sahte banka teminat mektubu sunması hâlinde, TCK 235 kapsamında cezalandırılması söz konusu olur.
❖ Örnek 2: İhaleye Girilmemesi İçin Tehdit
Bursa’da görülen bir davada, sanıkların ihaleye teklif verecek kişileri tehdit ederek ihaleden çekilmeye zorladığı sabit görülmüş ve ihaleye fesat karıştırma suçundan mahkumiyet kararı verilmiştir.
TCK 235 Suçunda Şikayet, Zamanaşımı ve Görevli Mahkeme
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Şikayet Süresi | Re’sen soruşturulur; şikayete bağlı değildir |
| Zamanaşımı | 15 yıl |
| Görevli Mahkeme | Ağır Ceza Mahkemesi |
| Uzlaşma Kapsamı | Uzlaştırma kapsamında değildir |
Yargıtay Kararlarıyla İhaleye Fesat Karıştırma
- Yargıtay 5. Ceza Dairesi: “İhaleye katılanların tekliflerinin rakip firmalarla usulsüz şekilde paylaşılması ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur.”
- Yargıtay 6. Ceza Dairesi: “İhale belgelerinin tahrif edilerek sunulması suçun sabit olduğuna işaret eder.”
TCK 235 Kapsamında İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Manevî Unsuru, Nitelikli Hâlleri ve Cezai Sonuçları
Suçun Manevî Unsuru: Kast
İhaleye fesat karıştırma suçunun manevi unsuru kasttır. Fail, Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde tanımlanan eylemleri bilerek ve isteyerek gerçekleştirmelidir. Yani suçun oluşabilmesi için failin iradesiyle, bilinciyle ve amaçlı hareket etmesi gerekir. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
Suçun Nitelikli Hâlleri Nelerdir?
TCK m. 235/3-a’ya göre, cebir veya tehdit kullanılarak ihaleye fesat karıştırılması halinde suçun nitelikli hâli oluşur. Bu durumda:
- Hapis cezasının alt sınırı 5 yıldan az olamaz.
- Eğer olay sırasında kasten yaralama veya tehdit gibi daha ağır suçlar da işlenmişse, fail bu suçlardan ayrıca cezalandırılır.
Örnek: Bir müteahhidin ihaleye girmek isteyen rakip firmayı tehdit ederek caydırması hâlinde hem TCK 235/3-a’dan hem de ayrıca tehdide ilişkin hükümden ceza verilir.
Daha Az Cezayı Gerektiren Hâller Nelerdir?
TCK m. 235/3-b’ye göre, eğer ihaleye fesat karıştırma fiili kamu kurum veya kuruluşuna fiilen bir zarar doğurmamışsa, fail hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, zararın doğmamış olması suçu ortadan kaldırmaz. Suç oluşmuş sayılır; sadece cezanın alt sınırı indirilir.
Yargıtay Kararı: “Zararın oluşmaması, suçun oluşmadığı anlamına gelmez; yalnızca ceza miktarını etkiler.”
Menfaat Temin Eden Görevliler Açısından Ek Sorumluluk
TCK m. 235/4, kamu görevlisinin ihaleye fesat karıştırma fiilinden kişisel menfaat sağlaması hâlinde, bu kişi hakkında ayrıca ilgili suç hükümleri uyarınca cezaya hükmedileceğini öngörmektedir.
Yani:
- Suçun oluşması için menfaat temin edilmesi zorunlu değildir.
- Ancak menfaat sağlanmışsa, bu ayrı bir suç unsuru olarak cezalandırılır.
Örnek: Bir belediye görevlisinin ihaleye fesat karıştırarak bir firmadan komisyon alması durumunda hem TCK 235 hem de irtikap/rüşvet hükümleri gündeme gelir.
Suça Teşebbüs Mümkün Müdür?
Evet, ihaleye fesat karıştırma suçuna teşebbüs mümkündür. TCK m. 35 gereğince;
- Kişi suçu işlemeye elverişli hareketlerle başlamış, ancak elinde olmayan nedenlerle tamamlayamamışsa, teşebbüsten sorumlu tutulur.
- Bu durumda, faile verilecek ceza, suçun tamamlanmış hâline göre 1/4 ila 3/4 oranında indirime tabi tutulur.
Örnek: Sahte belgeyle ihaleye katılmaya çalışan bir kişinin belgesinin ihale komisyonu tarafından son anda tespit edilmesi, suça teşebbüs durumudur.
Suçun Tamamlanabilmesi İçin Zarar Gerekli mi?
6459 sayılı yasa değişikliğiyle birlikte, suçun tamamlanmış sayılması için kamu kurumuna yönelik bir zararın oluşması aranmaya başlanmıştır. Bu nedenle;
- Sadece hileli hareketlerin yapılması yetmez,
- Bu hareketlerin sonucunda kamuya fiilî bir zarar doğmuş olmalıdır.
Ancak, yukarıda belirtildiği gibi, TCK 235/3-b kapsamında zarar oluşmasa da suç oluşur ve daha düşük cezai yaptırım uygulanır. Bu yönüyle hem tamamlanmış suç hem de teşebbüs hâli ayrı ayrı değerlendirilmektedir.
Suçların İçtimaı (Bileşik Suç ve Zincirleme Suç)
İhaleye fesat karıştırma suçu ile ilgili içtima kuralları şu şekildedir:
- Birden fazla ihaleye fesat karıştırılması hâlinde, TCK m. 43’e göre zincirleme suç hükümleri uygulanır.
- Eğer ihaleye fesat karıştırma ile birlikte resmî belgede sahtecilik de yapılmışsa, fail ayrıca TCK m. 212 gereğince bu suçtan da cezalandırılır.
- Suçun cebir veya tehditle işlenmesi hâlinde, eğer bu fiiller TCK 235 kapsamında ağırlaştırıcı neden olarak değerlendirildiyse, ayrıca cezalandırma yapılmaz.
Yargıtay İçtihadı: “Bir ihalede hem tehdit hem sahte belge kullanılması hâlinde, her suçun ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.”
Suçun Takibi ve Yargılama Usulü
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Takip Şekli | Re’sen soruşturma ve kovuşturma |
| Uzlaşma | Uzlaştırmaya tabi değildir |
| Zamanaşımı Süresi | 15 yıl |
Suçun Yaptırımı (Cezası)
| Durum | Hapis Cezası |
|---|---|
| Temel Hâl (TCK 235/1) | 3 yıldan 7 yıla kadar |
| Cebir veya tehditle işlenmişse (TCK 235/3-a) | Alt sınır 5 yıldan az olamaz |
| Zarar oluşmamışsa (TCK 235/3-b) | 1 yıldan 3 yıla kadar |
| Kamu görevlisi menfaat temin etmişse (TCK 235/4) | Ayrıca cezalandırılır |
Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Temel durumda görevli mahkeme: Asliye Ceza Mahkemesi
- Eğer suç rüşvet, irtikap, belgede sahtecilik gibi suçlarla birlikte işlenmişse ya da ceza 10 yılı aşıyorsa: Ağır Ceza Mahkemesi görevlidir.
Bursa Örneği: 2024 yılında Bursa’da görülen bir davada hem ihale yolsuzluğu hem de rüşvet iddiası bulunması nedeniyle Ağır Ceza Mahkemesi görevli kabul edilmiştir.
İcra ve İflas İhalelerine Fesat Karıştırma Suçu: TCK m. 235 ve İİK m. 345/b Açısından Değerlendirme
1. İcra ve İflas İhalelerinde Fesat Karıştırma Nedir?
İcra dairelerinde yapılan taşınır veya taşınmaz satış ihaleleri, kamu yararına açık artırma usulüyle yürütülür. Bu süreçte yapılan hileli müdahaleler, ihaleye fesat karıştırma suçu kapsamında değerlendirilir. Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesi, tüm kamu ihalelerine fesat karıştırılması hâllerini kapsarken, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 345/b maddesi, yalnızca icra-ihtiyati satış ihalelerine özel hükümler içerir.
2. TCK m. 235 Uyarınca İcra İhalelerinde Fesat
İcra dairesinde yapılan bir ihaleye, örneğin taşınmazın satışına, aşağıdaki hileli yollarla müdahale edilmesi durumunda TCK m. 235 hükümleri uygulanır:
- İhaleye katılacak kişilerin tehdit edilerek vazgeçirilmesi,
- Sahte belgeler sunularak fiyat manipülasyonu yapılması,
- Açık veya gizli anlaşmalarla fiyatın düşürülmesi.
Bu durumlar, genel çerçevede kamu ihalelerine yönelik fesat eylemleri olup, TCK m. 235 kapsamına girer.
3. İcra ve İflas Kanunu m. 345/b: Özel Hüküm
İcra ve İflas Kanunu’nun 345/b maddesi, icra ihalelerine ilişkin olarak daha dar kapsamlı ve özel bir suç tipi düzenlemiştir:
“Kendisine veya bir başkasına vaat edilen veya sağlanan yarar karşılığında artırmadan çekilen ya da artırmaya katılmayan kimse, bir yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Aracı olan kişiler de aynı şekilde cezalandırılır.”
Uygulama Koşulları:
- Bir menfaat vaadi veya yarar sağlama olmalıdır.
- Bu menfaat karşılığında kişi, artırmaya girmez veya çekilir.
- Eylemin bizzat failin menfaatine ya da bir başkası lehine gerçekleştirilmesi yeterlidir.
Cezası:
- 1 yıla kadar hapis ve
- Bin güne kadar adli para cezası.
4. TCK 235 ve İİK 345/b Hangi Durumlarda Uygulanır?
| Fiil Türü | Uygulanacak Hüküm |
|---|---|
| Tehdit, sahtecilik, anlaşmalı teklif | TCK m. 235 |
| Menfaat karşılığı ihaleden çekilme veya katılmama | İİK m. 345/b |
| Her iki fiilin birlikte bulunması | Her iki madde birden uygulanabilir |
Not: TCK 235 genel hüküm; İİK 345/b ise özel norm niteliğindedir. Bu nedenle, fiilin niteliğine göre öncelikle İİK 345/b değerlendirilir; kapsam dışına çıkan haller için TCK 235 uygulanır.
5. Cezanın Ertelenmesi, HAGB ve Adli Para Cezası Olasılığı
➤ Adli Para Cezasına Çevirme
- Sadece TCK m. 235/3-b kapsamında mümkündür.
- Kamu kurumuna zarar oluşmamışsa ve verilen ceza 1 yıldan az ise, hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
- TCK m. 235’in diğer fıkralarına göre verilen hapis cezaları, adli para cezasına çevrilemez.
➤ Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
- Yine sadece TCK 235/3-b kapsamında uygulanabilir.
- Şartları:
- Zarar yoksa
- Ceza 2 yıl veya altıysa
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti yoksa.
Not: TCK 235/3-a (tehdit veya cebir) gibi ağırlaştırılmış hâllerde HAGB kararı verilemez.
➤ Erteleme
- Mahkeme, sanık hakkında verilen hapis cezasını şartlı olarak infazdan erteleyebilir.
- Yalnızca TCK 235/3-b kapsamında verilecek hapis cezaları için mümkündür.
- Zarar doğmamışsa ve ceza kısa süreliyse uygulanabilir.
6. Özet Tablo: HAGB, Erteleme ve Adli Para Cezası
| Uygulama | TCK 235/3-b (Zarar yok) | TCK 235 Diğer Haller |
|---|---|---|
| Adli Para Cezası | Evet | Hayır |
| HAGB | Evet | Hayır |
| Erteleme | Evet | Hayır |
YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA İNCELEME
Uyuşmazlık:
Belediye meclis üyesi olan sanığın, ortağı olduğu şirketlerin belediyeden doğrudan temin yoluyla hizmet alması durumunun;
- TCK 235 – İhaleye fesat karıştırma
- TCK 257 – Görevi kötüye kullanma
suçlarını oluşturup oluşturmadığıdır.
✅ YARGITAY CEZA GENEL KURULU KARARI – 13.03.2018 (2014/500 E., 2018/336 K.)
🔷 Suç isnadı:
Sanığın, ortağı olduğu iki şirketin belediyeden doğrudan teminle otobüs kiralama işi alması.
🔷 Değerlendirme:
- Doğrudan temin, ihale usulü değildir.
- KİK 22/d kapsamındaki eşik değerler aşılmamıştır.
- Belediye meclis üyesinin Belediye Kanunu’nun 28. maddesine aykırı şekilde taahhüde girdiği sabittir, ancak bu durum disiplin suçu teşkil eder, ceza suçu değil.
- Sanık, idare adına görev yapmadığından özgü suç olan görevi kötüye kullanma suçu da oluşmaz.
📌 Sonuç:
Sanığın beraat kararı yerindedir. İhaleye fesat karıştırma suçu oluşmamıştır.
✅ YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ KARARI – 31.12.2015 (2013/15302 E., 2015/18062 K.)
🔷 Suç isnadı:
Sanıkların, ihale şartlarını ve fiyatı etkilemek için açık/gizli anlaşma yaptıkları ileri sürülmektedir.
🔷 Hatalı hususlar:
- Mahkeme kararında TCK 235/2-d maddesine açıkça atıf yapılmamış.
- Cezanın tayininde lehe kanun ilkesi (TCK 7/2) değerlendirilmemiş.
- TCK 53/1 bakımından Anayasa Mahkemesi kararı sonrası değişiklikler dikkate alınmamış.
📌 Sonuç:
Sanıkların hukuki durumu yeniden değerlendirilmelidir. Hükümler bozulmuştur.
İcra Müdürlüğünde İhaleye Fesat Karıştırma Suçu – TCK m. 235 Kapsamında Yargıtay Kararlarıyla Değerlendirme
Giriş
İcra müdürlüklerinde yapılan satış ihaleleri, kamu güvenine dayalı ve açık artırma esasına göre yürütülen işlemler olup, bu süreçlere dışarıdan yapılan her türlü cebir, tehdit, hile veya menfaat temini gibi müdahaleler, Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesi kapsamında ihaleye fesat karıştırma suçu olarak değerlendirilir. Özellikle TCK m. 235/2-c fıkrasında açıkça tanımlandığı üzere, ihaleye katılacak kişilerin cebir veya tehditle engellenmesi bu suçun tipik görünümüdür.
İcra Müdürlüğü İhalelerinde Fesat Suçunun Unsurları
İcra müdürlüklerinde yapılan satışlar, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümleri gereğince kamu gücüne dayanır. Bu ihalelere ilişkin suçlar değerlendirilirken:
- Genel olarak TCK m. 235 (İhaleye fesat karıştırma)
- Özel olarak İİK m. 345/b (Artırmadan çekilme karşılığı menfaat temini)
uygulanır.
TCK m. 235/2-c’ye Göre Suçun Unsurları:
- Bir ihalenin mevcudiyeti (İcra Müdürlüğü’nce yapılan resmi satış)
- İhaleye katılabilecek yeterlikteki kişilerin varlığı
- Cebir, tehdit veya hukuka aykırı diğer yöntemlerle bu kişilerin ihaleye katılımının engellenmesi
Yargıtay Kararları Işığında İcra Müdürlüklerinde Fesat Suçu
✅ Tehdit Yoluyla İhaleye Katılımın Engellenmeye Çalışılması – TCK 235/2-c ve Teşebbüs (Y5CD, 2013/878)
Bir icra satışında alacaklı vekilini, “ihaleye girersen buradan çıkamazsın, seni Kırıkhan’a yetiştirmem” diyerek tehdit eden sanık, polis müdahalesiyle uzaklaştırılmış, avukat ise ihaleye girmiştir.
🔹 Yargıtay Değerlendirmesi: Eylem teşebbüs aşamasında kalmıştır. TCK m. 235/2-c maddesine teşebbüsten dolayı ceza verilmesi gerekir.
✅ Kasten Yaralama ile Katılımın Engellenmesi – TCK 235/2-c (Y5CD, 2014/2870)
Sanıklar, bir icra ihalesine katılmak için gelen kişiyi darp ederek satışa girmesine engel olmuşlardır.
🔹 Yargıtay Değerlendirmesi: Eylem TCK 235/2-c anlamında ihaleye fesat karıştırmadır. Yaralama fiili bu suçun unsuru olarak kabul edilmiştir.
❌ İhaleye Katılma Yeterliliği Olmayan Kişiye Karşı Cebir – Suç Oluşmaz (Y5CD, 2013/1316)
İhaleye giremeyecek durumda olan bir firmanın temsilcilerine tehditte bulunulmuş ancak şirketin zaten yeterli belge sunmadığı görülmüştür.
🔹 Yargıtay Değerlendirmesi: Kişi ihaleye katılamayacağı için TCK 235/2-c unsurları oluşmaz. Sanıkların eylemleri tehdit veya başka suçları oluşturabilir.
⚠️ Katılma Yeterliliği Araştırılmadan Mahkumiyet – Bozma Nedeni (Y5CD, 2015/15458)
İhaleye katılmak isteyen kişiye tehdit uygulanmış, ancak bu kişinin ihaleye katılma yeterliliği araştırılmamıştır.
🔹 Yargıtay Değerlendirmesi: Önce mağdurun ihaleye katılma yeterliliği araştırılmalı, sonra suçun unsurları tartışılmalıdır. Aksi takdirde eksik inceleme olur.
İhaleye Fesat Karıştırma ve Görevi Kötüye Kullanma Ayrımı
🔍 Örnek: Malatya Milli Eğitim Müdürlüğü Lise İhalesi (Y5CD, 2014/13010)
İhaleye giren firmaların önceden anlaşma yaparak fiyatı etkiledikleri ve bu doğrultuda ihaleyi yönlendirdikleri, ayrıca görevli bir kişinin şirket adına temin edilen araç karşılığı hareket ettiği tespit edilmiştir.
🔹 Yargıtay Değerlendirmesi:
- İhaleye fesat karıştırma suçu oluşmuştur.
- Kamu görevlisinin fiili ayrıca TCK m. 257 görevi kötüye kullanma suçu kapsamında değerlendirilmelidir.
- Kamu görevlisi olmayan kişi için yardım eden sıfatıyla cezalandırma gerekir (TCK m. 39).
TCK m. 235/2-c ile İlgili Teşebbüs Hâli
İcra müdürlüğündeki ihalelerde fesat suçunun teşebbüs aşamasında kalması da mümkündür. Örneğin:
- Kişi tehdit edilir ancak ihaleye girer: Teşebbüs
- Kişi darp edilir ama yine de ihaleye katılır: Teşebbüs + yaralama
- Yeterli şartları taşımayan kişiye tehdit: TCK 235 uygulanmaz
1. Giriş: Suçun Kapsamı ve Hukuki Dayanak
İhaleye fesat karıştırma suçu, TCK m.235’te kamu ihalelerinde serbest rekabetin ve kamu güveninin korunması amacıyla düzenlenmiştir. Suçun maddi unsuru, gerçekleştirilmiş bir ihalenin varlığı ve bu ihaleye, kanunda sayılan eylemlerden biriyle (cebir, tehdit, sahtecilik vb.) hileli müdahalede bulunulmasıdır.
2. Cebir ve Tehdit ile Fesat Suçuna Teşebbüs (Yargıtay 5. CD – 2014/8838)
Kocaali Devlet Hastanesince yapılan temizlik ihalesine teklif vermek üzere gelen kişiye “siz ihaleye girmeyin, size para veririm” teklifinde bulunulmuş, kabul etmeyince fail tarafından yaralama gerçekleştirilmiş ancak mağdur yine de ihaleye girerek kazanılmıştır. Yargıtaya göre; bu eylem TCK 235/2-c ve TCK 35 (teşebbüs) kapsamında suçtur.
3. Zincirleme Tehdit ile Fesat (Yargıtay 5. CD – 2014/6538)
Hatay Gümrük Müdürlüğü ihalesinde mağdurlar tehdit edilerek ihaleye katılmaktan vazgeçirilmiş, aracın ihale listesinden çıkarılması sağlanmıştır. Bu durumda, sanıklar TCK 235/2-c ve 43/2 (zincirleme suç) maddelerine göre cezalandırılmıştır.
4. Katılım Yeterliliği Olmayanlara Tehdit (Yargıtay 5. CD – 2013/1316)
Sanıklar, ihaleye katılma yeterliği olmayan kişileri tehdit etmiştir. Ancak Yargıtay, bu kişilerin zaten ihaleye katılamayacak durumda olduğuna kanaat getirerek TCK 235/2-c’nin unsurlarının oluşmadığını belirtmiştir.
5. Zincirleme Yöntemle Fesat (Yargıtay 5. CD – 2014/5120)
SSK primi ve vergi borcu olan bir şirkete ait eksik taahhütnamelerle ihaleye girilmiş ve birden fazla ihale kazanılmıştır. Bu durumda TCK 235/2-a-2 ve TCK 43/1 uygulanarak zincirleme ihaleye fesat suçu kabul edilmiştir.
6. Kamu Zararlı Fesat ve Soyut Tehlike Suçu (Yargıtay 5. CD – 2014/2198)
Yargıtay, ihaleye fesat suçunun kamuya zarar verme ihtimaliyle dahi oluşabileceğini belirtmiştir. Ancak ihalenin iptal edilmesiyle ortaya çıkan idari masraflar TCK 235/3 anlamında zarar sayılmaz.
7. İhaleye Fesatta Azmettirme ve Yardım Etme (Yargıtay 5. CD – 2014/1961)
Eksik evrakla ihaleye girmesine izin verilen şirket ve onay veren kamu görevlisi TCK 235/2-a-2 uyarınca sorumlu tutulmuş; şirket yetkilisi ise TCK 40/2 uyarınca azmettiren olarak cezalandırılmıştır.
8. Doğrudan Temin Usulü Üzerinden Fesat (YCGK – 2018/336)
Doğrudan temin usulü, ihale sayılmadığından TCK 235 kapsamında değildir. Sanığın doğrudan teminle yapılan satın alma işlemine teklif sunması, 5393 sayılı Belediye Kanunu’na aykırılık oluştursa da ceza sorumluluğuna yol açmamıştır.
9. Satış Memurluğu İhalesinde Fiziksel Saldırı (Yargıtay 5. CD – 2013/8973)
Katılan, izale-i şuyu ihalesine girmeden önce darp edilmiş, buna rağmen ihaleye katılmıştır. Olayda TCK 235/2-c kapsamında cebirle ihaleye fesat karıştırma suçu kabul edilmiştir.
10. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
Yargıtay İçtihatları, ihaleye fesat suçunun özellikle kamu güvenine zarar verme niteliğine vurgu yapmaktadır. Katılma yeterliliği olmayan kişilere yönelik eylemler, bu suç kapsamına girmezken; cebir, tehdit, sahtecilik gibi unsurlarla ihaleye müdahale edilmesi, somut zarar doğmasa dahi cezalandırılabilmektedir.
İhaleye Fesat Karıştırma Suçu – 100 Soru 100 Cevap
1. İhaleye fesat karıştırma suçu nedir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 235. maddesinde düzenlenen, kamu kurumları veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alımı, satımı, kiralama veya yapım işlerine ilişkin ihalelerde, kanuna aykırı yöntemlerle ihale sürecinin adil, şeffaf ve rekabetçi bir şekilde yürütülmesini engelleyen eylemleri kapsayan bir suçtur. Bu suç, kamu kaynaklarının kötüye kullanılmasını ve kamu güveninin sarsılmasını önlemeyi amaçlar.
2. İhaleye fesat karıştırma suçunun düzenlendiği kanun hangisidir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca, Kamu İhale Kanunu (4734 sayılı Kanun) ve Devlet İhale Kanunu (2886 sayılı Kanun) gibi mevzuatlar, ihale süreçlerine ilişkin kuralları belirler ve bu suçun uygulanmasında önemli rol oynar.
3. Bu suçun koruduğu hukuki menfaat nedir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu idaresine ve kamu görevlilerine duyulan güveni, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını, ihale süreçlerinde şeffaflığı, eşitliği ve rekabeti korumayı amaçlar. Suçun mağduru, genel olarak toplumdur, çünkü kamu kaynaklarının kötüye kullanılması tüm vatandaşları etkiler.
4. İhaleye fesat karıştırma suçu hangi tür suç kategorisine girer?
Cevap: Bu suç, TCK’nın “Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar” başlıklı bölümünde yer alır. Aynı zamanda, kamu zararına yol açabilecek bir yolsuzluk suçu olarak değerlendirilir ve soyut tehlike suçu niteliğindedir, yani suçun tamamlanması için fiilin zarar doğurması şart değildir.
5. Suçun faili kim olabilir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçunun faili, kural olarak herkes olabilir. Ancak, bazı fiiller (örneğin, gizli bilgilerin sızdırılması veya hileli davranışlar) yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilir, bu nedenle bu fiiller özgü suç niteliğindedir. Kamu görevlisi olmayanlar, bu suçlara azmettiren veya yardım eden olarak iştirak edebilir.
6. Suçun mağduru kimdir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçunun mağduru, kural olarak toplumu oluşturan bireylerin tamamıdır. Kamu kaynaklarının kötüye kullanılması, toplumun genel menfaatini ve kamu idaresine duyulan güveni zedeler. Ayrıca, ihaleye katılan diğer istekliler de dolaylı olarak mağdur olabilir.
7. Suçun maddi unsurları nelerdir?
Cevap: Suçun maddi unsurları, TCK 235/2’de sayılan seçimlik hareketlerdir:
- İhaleye katılma yeterliliğine sahip olanların ihaleye katılmasını engellemek.
- İhaleye katılma yeterliliğine sahip olmayanların ihaleye katılmasını sağlamak.
- Teklif edilen malları şartnameye uygun olduğu halde değerlendirme dışı bırakmak.
- Teklif edilen malları şartnameye uygun olmadığı halde değerlendirmeye almak.
- Gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak.
- Cebir, tehdit veya hukuka aykırı davranışlarla ihaleye katılımı engellemek.
- İhale şartlarını veya fiyatı etkilemek için açık veya gizli anlaşma yapmak.
8. Suçun manevi unsuru nedir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, kasten işlenebilen bir suçtur. Failin, ihale sürecine fesat karıştırma kastıyla hareket etmesi gerekir. Taksirle işlenmesi mümkün değildir. Kast, doğrudan veya olası kast şeklinde olabilir.
9. Suçun cezası nedir?
Cevap: TCK 235/1 uyarınca, ihaleye fesat karıştırma suçu işleyenler 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, suçun nitelikli halleri (örneğin, cebir veya tehdit kullanılması) veya kamu zararının olmaması durumunda ceza miktarı değişebilir.
10. Suçun nitelikli halleri nelerdir?
Cevap: TCK 235/3-a uyarınca, cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi halinde temel cezanın alt sınırı 5 yıldan az olamaz. Ayrıca, kasten yaralama veya tehdit suçunun nitelikli halleri varsa, bu suçlardan da ayrıca cezalandırma yapılır.
11. Kamu zararı olmaması durumunda ceza nasıl etkilenir?
Cevap: TCK 235/3-b uyarınca, suçun işlenmesi sonucunda kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar meydana gelmemişse, fail hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Ancak, bu hüküm TCK 235/2-a’daki hileli davranışlar için uygulanmaz.
12. Suçun teşebbüs aşamasında kalması mümkün müdür?
Cevap: Evet, ihaleye fesat karıştırma suçu teşebbüse elverişlidir. Fail, suçun icrasına başlamış ancak elinde olmayan nedenlerle tamamlayamamışsa, TCK 35 uyarınca teşebbüs hükümleri uygulanır ve ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar indirilir.
13. Suça iştirak mümkün müdür?
Cevap: Evet, ihaleye fesat karıştırma suçuna iştirak mümkündür. TCK 37, 38 ve 39 uyarınca, suçun işlenmesine azmettiren, yardım eden veya müşterek fail olarak katılanlar sorumlu tutulur. Kamu görevlisi olmayanlar, özgü suçlarda azmettiren veya yardım eden sıfatıyla cezalandırılır.
14. Suçun zincirleme suç olarak işlenmesi mümkün müdür?
Cevap: Evet, ihaleye fesat karıştırma suçu zincirleme suç olarak işlenebilir. TCK 43 uyarınca, suçun farklı zamanlarda birden fazla işlenmesi halinde, tek cezaya hükmedilir ve bu ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır.
15. Suçun soruşturulması şikayete bağlı mıdır?
Cevap: Hayır, ihaleye fesat karıştırma suçu şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık, suçu öğrenmesi halinde resen soruşturma başlatır. Şikayet için herhangi bir süre sınırı yoktur.
16. Suçun dava zamanaşımı süresi nedir?
Cevap: TCK 235’te düzenlenen suçun temel cezası 3 yıldan 7 yıra kadar hapis olduğundan, TCK 66 uyarınca dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ancak, nitelikli hallerde ceza artarsa zamanaşımı süresi de uzayabilir.
17. Hangi mahkeme bu suç için görevlidir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür. Ancak, cebir veya tehdit gibi nitelikli haller veya diğer suçlarla birlikte işlenmesi durumunda Ağır Ceza Mahkemesi görevli olabilir.
18. Hileli davranışlarla ihaleye fesat karıştırma nasıl gerçekleşir?
Cevap: Hileli davranışlar, ihmali veya icrai şekilde aldatıcı davranışlarla kişilerin iradesini yanıltmayı içerir. Örneğin, teklif edilen malların vasfına veya bir firmanın ihale yeterliliğine ilişkin olumsuz gerçeklerin gizlenmesi hile olarak kabul edilir. Bu fiil, yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilir.
19. Gizli bilgilerin sızdırılması suçu nasıl oluşur?
Cevap: TCK 235/2-b uyarınca, tekliflerle ilgili olup ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere (örneğin, yaklaşık maliyet veya teklif detayları) başkalarının ulaşmasını sağlamak, ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur. Bu fiil, yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilir.
20. Cebir veya tehdit kullanılması durumunda suç nasıl cezalandırılır?
Cevap: TCK 235/3-a uyarınca, cebir veya tehdit kullanılarak ihaleye fesat karıştırılması halinde temel cezanın alt sınırı 5 yıldan az olamaz. Ayrıca, kasten yaralama veya tehdit suçunun nitelikli halleri varsa, bu suçlardan da ayrı cezalandırma yapılır.
21. İhaleye katılma yeterliliğine sahip olanların engellenmesi nasıl bir suçtur?
Cevap: TCK 235/2-c uyarınca, cebir, tehdit veya hukuka aykırı diğer davranışlarla ihaleye katılma yeterliliğine sahip kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmasının engellenmesi, ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur. Örneğin, bir istekliye ihaleye katıldığı takdirde öldürüleceği tehdidinde bulunulması bu kapsamdadır.
22. İhaleye katılma yeterliliğine sahip olmayanların ihaleye katılması nasıl sağlanır?
Cevap: İhaleye katılma yeterliliğine sahip olmayan bir kişinin veya firmanın, sahte belgeler veya hileli davranışlarla ihaleye katılması sağlanırsa, bu TCK 235/2-a-2 uyarınca ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur. Bu fiil, genellikle kamu görevlileri tarafından işlenir.
23. Teklif edilen malların değerlendirme dışı bırakılması suçu nasıl oluşur?
Cevap: TCK 235/2-a-3 uyarınca, teklif edilen malların şartnameye uygun olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakılması, ihaleye fesat karıştırma suçudur. Bu fiil, kamu görevlileri tarafından işlenebilir ve rekabeti engellemeyi amaçlar.
24. Teklif edilen malların haksız yere değerlendirmeye alınması suçu nedir?
Cevap: TCK 235/2-a-4 uyarınca, teklif edilen malların şartnameye uygun olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye alınması, ihaleye fesat karıştırma suçudur. Bu, kamu görevlilerinin hileli davranışlarıyla gerçekleşir.
25. İhaleye katılanlar arasında anlaşma yapılması suçu nasıl oluşur?
Cevap: TCK 235/2-d uyarınca, ihaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin, ihale şartlarını veya özellikle fiyatı etkilemek için açık veya gizli anlaşma yapmaları ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur. Bu, rekabeti ortadan kaldırarak kamu zararına yol açar.
26. Suçun işlenmesi için ihalenin varlığı şart mıdır?
Cevap: Evet, ihaleye fesat karıştırma suçunun işlenebilmesi için kanunlarda öngörülen usullere uygun bir ihalenin varlığı şarttır. Doğrudan temin yöntemi, ihale olarak kabul edilmez ve bu suçun konusu olamaz.
27. Doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımlarda bu suç işlenebilir mi?
Cevap: Hayır, doğrudan temin yöntemi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda ihale usulü olarak kabul edilmez. Bu nedenle, doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda ihaleye fesat karıştırma suçu oluşmaz; ancak, bu eylemler görevi kötüye kullanma gibi başka suçlara yol açabilir.
28. İhaleye fesat karıştırma suçu özgü suç mudur?
Cevap: Suçun bazı halleri (örneğin, TCK 235/2-a ve 2-b) yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebildiğinden özgü suç niteliğindedir. Diğer haller (örneğin, cebir/threat veya anlaşma) ise herkes tarafından işlenebilir.
29. Kamu görevlisi olmayanlar bu suça nasıl katılır?
Cevap: Kamu görevlisi olmayanlar, özgü suçlara azmettiren veya yardım eden sıfatıyla iştirak edebilir. Örneğin, bir kamu görevlisini hileli davranışa azmettiren veya gizli bilgilerin sızdırılmasına yardım eden kişiler, TCK 38 veya 39 uyarınca cezalandırılır.
30. Suçun işlenmesi için kamu zararı şart mıdır?
Cevap: Hayır, ihaleye fesat karıştırma suçu soyut tehlike suçu niteliğindedir. Suçun tamamlanması için kamu zararının meydana gelmesi şart değildir; ancak, zarar olmaması durumunda ceza indirimi uygulanabilir (TCK 235/3-b).
31. Kamu zararı nasıl tespit edilir?
Cevap: Kamu zararı, bilirkişi raporları, ihale belgeleri ve rayiç bedel incelemeleriyle tespit edilir. Yargıtay, kamu zararının belirlenmesi için eksik inceleme yapılmasını bozma nedeni sayar. Zararın miktarı belirlenemese bile varlığı sabit olabilir.
32. Suçun cezası adli para cezasına çevrilebilir mi?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, kasten işlenen bir suç olduğundan, hapis cezası adli para cezasına çevrilemez. Ancak, kamu zararı olmaması durumunda daha düşük bir hapis cezası uygulanabilir.
33. Hapis cezasının ertelenmesi mümkün müdür?
Cevap: TCK 235/3-b uyarınca, kamu kurumu veya kuruluşu açısından zarar doğmamışsa, hapis cezası ertelenebilir. Ancak, diğer hallerde cezanın ertelenmesi mümkün değildir.
34. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir mi?
Cevap: Evet, ihaleye fesat karıştırma suçunda, cezanın 2 yıl veya daha az olması durumunda HAGB kararı verilebilir (CMK 231). Ancak, suçun nitelikli hallerinde bu olasılık azalabilir.
35. Suçun işlenmesi için ihalenin kamu kurumu adına yapılması şart mıdır?
Cevap: Evet, suçun konusu, kamu kurumları veya kuruluşları adına yapılan ihalelerdir. Özel sektör ihaleleri bu suçun kapsamına girmez.
36. İhale sürecinde hangi bilgiler gizli tutulmalıdır?
Cevap: Kamu İhale Kanunu’nun 5. ve 9. maddeleri ile Devlet İhale Kanunu’nun 36. maddesi uyarınca, yaklaşık maliyet, teklif detayları ve ihale sürecine ilişkin teknik/mali bilgiler gizli tutulmalıdır. Bu bilgilerin sızdırılması suç oluşturur.
37. İhaleye katılanların isimleri gizli bilgi midir?
Cevap: Hayır, ihaleye katılan kişi veya firmaların isimleri, mali durumları veya iş potansiyellerine ilişkin bilgiler gizli bilgi değildir. Bu bilgilerin paylaşılması suç oluşturmaz.
38. İhaleye fesat karıştırma suçu ile resmi belgede sahtecilik suçu birlikte işlenebilir mi?
Cevap: Evet, örneğin, ihaleye katılma yeterliliğini sağlamak için sahte belge düzenlenmesi durumunda, hem ihaleye fesat karıştırma suçu (TCK 235) hem de resmi belgede sahtecilik suçu (TCK 204) işlenmiş olur.
39. İhaleye fesat karıştırma suçu ile rüşvet suçu arasında ilişki nedir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, rüşvet (TCK 252) veya irtikap (TCK 250) gibi suçlarla birlikte işlenebilir. Örneğin, bir kamu görevlisinin ihaleyi manipüle etmek için rüşvet alması durumunda her iki suçtan da cezalandırılır.
40. Suçun soruşturma aşamasında hangi deliller toplanır?
Cevap: Soruşturma aşamasında ihale belgeleri, bilirkişi raporları, tanık beyanları, iletişim kayıtları, sahte belgeler ve ihale sürecine ilişkin diğer yazılı deliller toplanır. Yargıtay, eksik delil toplanmasını bozma nedeni sayar.
41. İhaleye fesat karıştırma suçunda bilirkişi raporu neden önemlidir?
Cevap: Bilirkişi raporu, ihale sürecindeki usulsüzlüklerin teknik ve mali boyutlarını ortaya koymak için kullanılır. Örneğin, kamu zararı veya tekliflerin şartnameye uygunluğu bilirkişi tarafından değerlendirilir.
42. Suçun işlenmesi için örgütlü hareket edilmesi şart mıdır?
Cevap: Hayır, suçun işlenmesi için örgütlü hareket edilmesi şart değildir. Ancak, örgütlü olarak işlenmesi durumunda, failler ayrıca TCK 220 uyarınca suç örgütü kurma veya üye olma suçundan cezalandırılır.
43. İhaleye fesat karıştırma suçu ile edimin ifasına fesat karıştırma suçu arasındaki fark nedir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu (TCK 235), ihale sürecinde sözleşme imzalanmadan önceki eylemleri kapsar. Edimin ifasına fesat karıştırma suçu (TCK 236) ise sözleşme imzalandıktan sonraki usulsüzlükleri kapsar.
44. Suçun Yargıtay kararlarında nasıl değerlendirildiği örneklerle açıklanabilir mi?
Cevap: Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 2014/11176 E., 2018/9019 K. sayılı kararında, bir temizlik ihalesinde cebir ve tehditle isteklilerin engellenmesi nedeniyle mahkumiyet kararı onanmıştır. Ancak, eksik bilirkişi raporu veya kamu zararının tespit edilmemesi durumunda beraat kararları bozulmuştur.
45. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu görevlisinin rolü nedir?
Cevap: Kamu görevlileri, özellikle ihale komisyonu üyeleri, hileli davranışlar veya gizli bilgilerin sızdırılması gibi fiillerde fail olabilir. Diğer kişiler, bu fiillere azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.
46. İhaleye fesat karıştırma suçunun cezai yaptırımları nelerdir?
Cevap: Suçun temel cezası 3 yıldan 7 yıra kadar hapis cezasıdır. Nitelikli hallerde (cebir/threat) alt sınır 5 yıl, kamu zararı olmaması durumunda 1-3 yıl hapis cezası uygulanır. Ayrıca, kamu ihalelerinden yasaklanma gibi idari yaptırımlar da söz konusu olabilir.
47. İhaleye fesat karıştırma suçunda adli kontrol uygulanabilir mi?
Cevap: Evet, şüpheli hakkında delillerin toplanması ve suçun niteliği göz önüne alınarak adli kontrol kararları (örneğin, yurtdışına çıkış yasağı) uygulanabilir. Ancak, bu kararlar mahkeme veya savcılık tarafından verilir.
48. Suçun işlenmesi için ihalenin tamamlanması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suç sırf hareket suçu olduğundan, ihalenin tamamlanması veya sonuçlanması gerekmez. Suç, TCK 235/2’de sayılan hareketlerin icrasıyla tamamlanır.
49. İhale sürecinde gizlilik ilkesine aykırı davranışlar nelerdir?
Cevap: Gizlilik ilkesine aykırı davranışlar, yaklaşık maliyetin veya teklif detaylarının sızdırılması gibi eylemleri içerir. Örneğin, bir kamu görevlisinin teklifleri üçüncü kişilerle paylaşması suç oluşturur.
50. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi kanunlar önemlidir?
Cevap: TCK 235’in yanı sıra, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu, ihale süreçlerini düzenleyen temel kanunlardır. Bu kanunlar, suçun maddi unsurlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
51. İhaleye fesat karıştırma suçunda delillerin hukuka uygunluğu neden önemlidir?
Cevap: Hukuka aykırı olarak elde edilen deliller (örneğin, mahkeme kararı olmadan yapılan aramalar) hükme esas alınamaz. Bu, şüphelinin hak kaybına uğramasını önler ve adil yargılanma hakkını korur.
52. İhaleye fesat karıştırma suçunda ifade ve sorgu süreci nasıl işler?
Cevap: Şüpheliye çağrı kağıdı gönderilir ve ifade kolluk veya savcılık tarafından alınır. Sorgu, mahkeme huzurunda hakim tarafından yapılır. Şüpheli, ifadeyi imzalamayı reddedebilir eğer tutanakta yanlış bilgiler varsa.
53. Suçun işlenmesi için ihalenin usulüne uygun olması şart mıdır?
Cevap: Evet, suçun oluşması için ihalenin kanunlarda öngörülen usullere uygun olarak yapılması veya yapılmak üzere olması gerekir. Usulsüz bir ihalede bu suç oluşmaz.
54. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu ihalelerinden yasaklanma nasıl uygulanır?
Cevap: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 58. ve 59. maddeleri uyarınca, ihaleye fesat karıştıranlar kamu ihalelerinden yasaklanabilir. Bu, idari bir yaptırım olup mahkeme kararıyla uygulanır.
55. Suçun işlenmesi için haksız menfaat sağlanması şart mıdır?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için haksız menfaat sağlanması şart değildir. Suç, TCK 235/2’de sayılan hareketlerin gerçekleştirilmesiyle tamamlanır. Ancak, menfaat sağlanması durumunda ek suçlar (örneğin, rüşvet) gündeme gelebilir.
56. İhaleye fesat karıştırma suçunda etkin pişmanlık mümkün müdür?
Cevap: TCK 235’te etkin pişmanlık için özel bir düzenleme yoktur. Bu nedenle, TCK 168’deki genel etkin pişmanlık hükümleri bu suç için uygulanmaz.
57. Suçun işlenmesi için ihalenin iptal edilmesi gerekir mi?
Cevap: Hayır, suçun tamamlanması için ihalenin iptal edilmesi şart değildir. Suç, ihale sürecinde TCK 235/2’de sayılan hareketlerin yapılmasıyla oluşur.
58. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi idari yaptırımlar uygulanabilir?
Cevap: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17., 58., 59. ve 61. maddeleri ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 83., 84. ve 85. maddeleri uyarınca, ihaleye fesat karıştıranlar kamu ihalelerinden yasaklanabilir veya idari para cezasına çarptırılabilir.
59. İhaleye fesat karıştırma suçunda zamanaşımı nasıl hesaplanır?
Cevap: TCK 66 uyarınca, suçun temel cezasının üst sınırı 7 yıl olduğundan, dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Nitelikli hallerde ceza artarsa, zamanaşımı süresi de uzar.
60. İhaleye fesat karıştırma suçunda savunma nasıl hazırlanır?
Cevap: Savunma, ihale belgeleri, bilirkişi raporları ve tanık beyanları gibi delillere dayanılarak hazırlanır. Şüphelinin fiilinin TCK 235’teki seçimlik hareketlere uymadığı veya kastının bulunmadığı ispatlanmaya çalışılır. Ceza avukatından destek alınması önemlidir.
61. İhaleye fesat karıştırma suçunda Yargıtay’ın bozma nedenleri nelerdir?
Cevap: Yargıtay, eksik bilirkişi raporu, kamu zararının tespit edilmemesi, delillerin hukuka aykırı toplanması veya yetersiz gerekçe gibi nedenlerle beraat veya mahkumiyet kararlarını bozabilir.
62. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi fiiller özgü suçtur?
Cevap: TCK 235/2-a (hileli davranışlar) ve 235/2-b (gizli bilgilerin sızdırılması) fiilleri, yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebildiğinden özgü suçtur. Diğer fiiller herkes tarafından işlenebilir.
63. İhaleye fesat karıştırma suçunda şikayet nasıl yapılır?
Cevap: Suç şikayete bağlı olmadığından, herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, savcılığa suç duyurusunda bulunabilir. Şikayet dilekçesinde, ihale bilgileri, usulsüzlük iddiaları ve deliller açıkça belirtilmelidir.
64. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi belgeler delil olarak kullanılır?
Cevap: İhale şartnameleri, teklif belgeleri, iletişim kayıtları, sahte belgeler, bilirkişi raporları ve tanık beyanları delil olarak kullanılabilir.
65. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu görevlisinin soruşturulması için izin gerekir mi?
Cevap: Hayır, ihaleye fesat karıştırma suçu için kamu görevlisinin soruşturulması izne tabi değildir. Savcılık, resen soruşturma başlatabilir.
66. Suçun işlenmesi için ihalenin resmi bir kurum tarafından yapılması şart mıdır?
Cevap: Evet, suçun konusu, kamu kurumları veya kamu adına yapılan ihalelerdir. Özel sektör ihaleleri bu suçun kapsamına girmez.
67. İhaleye fesat karıştırma suçunda hileli davranışların örnekleri nelerdir?
Cevap: Hileli davranışlara örnek olarak, bir firmanın ihale yeterliliğine sahip olmadığını gizlemek, teklif edilen malların şartnameye uygun olmadığını saklamak veya sahte belge sunmak verilebilir.
68. İhaleye fesat karıştırma suçunda gizli anlaşma nasıl tespit edilir?
Cevap: Gizli anlaşmalar, iletişim kayıtları, tanık beyanları, ihale tekliflerindeki tutarsızlıklar veya fiyat manipülasyonu gibi delillerle tespit edilir. Bilirkişi incelemesi de bu süreçte önemlidir.
69. İhaleye fesat karıştırma suçunda avukatın rolü nedir?
Cevap: Ceza avukatı, şüphelinin savunmasını hazırlar, delilleri değerlendirir, usulsüzlük iddialarına karşı hukuki argümanlar geliştirir ve ifade/sorgu süreçlerinde şüpheliyi temsil eder.
70. Suçun işlenmesi için ihalenin ilan edilmesi şart mıdır?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için ihalenin ilan edilmesi şart değildir. İhale sürecinin herhangi bir aşamasında TCK 235/2’de sayılan fiillerin işlenmesi yeterlidir.
71. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu zararının miktarı nasıl belirlenir?
Cevap: Kamu zararı, ihale bedeli ile rayiç bedel arasındaki fark, bilirkişi raporları ve ihale belgeleriyle belirlenir. Zararın miktarı tespit edilemese bile varlığı suçun cezalandırılmasını etkiler.
72. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi ilkeler korunur?
Cevap: Kamu İhale Kanunu’na göre, ihale sürecinde saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenirlik, gizlilik ve kamuoyu denetimi ilkeleri korunur. Bu ilkelerin ihlali, suçun oluşumuna yol açar.
73. Suçun işlenmesi için ihalenin tamamlanmış olması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suç sırf hareket suçu olduğundan, ihalenin tamamlanması gerekmez. TCK 235/2’de sayılan hareketlerin yapılmasıyla suç tamamlanır.
74. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi Yargıtay kararları önemlidir?
Cevap: Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 2014/11176 E., 2018/9019 K. ve 2012/13889 E., 2014/2198 K. sayılı kararları, cebir/threat ve kamu zararı tespitine ilişkin önemli içtihatlar içerir.
75. Suçun işlenmesi için ihalenin kamuoyuna açık olması şart mıdır?
Cevap: Hayır, ihalenin kamuoyuna açık olması şart değildir. Kapalı usul ihalelerde de bu suç işlenebilir.
76. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi fiiller idari yaptırıma tabidir?
Cevap: 4734 sayılı Kanun’un 17. maddesinde sayılan yasak fiil ve davranışlar (örneğin, gizli bilgilerin sızdırılması), idari yaptırımlara (ihalelerden yasaklanma) tabidir.
77. Suçun işlenmesi için ihalenin iptal edilmesi kamu zararını ortadan kaldırır mı?
Cevap: Hayır, ihalenin iptal edilmesi kamu zararını otomatik olarak ortadan kaldırmaz. Zarar, bilirkişi raporuyla tespit edilir ve suçun oluşumunu etkilemez.
78. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi deliller hukuka aykırı sayılır?
Cevap: Mahkeme veya savcılık kararı olmadan yapılan aramalar, izinsiz dinlemeler veya usulsüz elde edilen belgeler hukuka aykırı delil sayılır ve hükme esas alınamaz.
79. İhaleye fesat karıştırma suçunda soruşturma nasıl başlatılır?
Cevap: Suç şikayete bağlı olmadığından, savcılık suçu öğrenmesiyle resen soruşturma başlatır. Şikayet, ihbar veya kamu kurumlarının bildirimiyle süreç tetiklenebilir.
80. Suçun işlenmesi için ihalenin ekonomik boyutu önemli midir?
Cevap: Hayır, ihalenin ekonomik boyutu suçun oluşumu için önemli değildir. Suç, TCK 235/2’de sayılan fiillerin işlenmesiyle oluşur.
81. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi cezalar ek olarak verilebilir?
Cevap: Suça bağlı olarak, rüşvet, irtikap, resmi belgede sahtecilik veya kasten yaralama gibi suçlardan da cezalar verilebilir. Ayrıca, kamu ihalelerinden yasaklanma yaptırımı uygulanabilir.
82. Suçun işlenmesi için ihalenin resmi bir süreç olması gerekir mi?
Cevap: Evet, suçun konusu, kanunlarda öngörülen usullere uygun resmi ihalelerdir. Gayriresmi veya özel ihaleler bu suçun kapsamına girmez.
83. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu görevlisinin sorumluluğu nasıl değerlendirilir?
Cevap: Kamu görevlisi, özellikle hileli davranışlar veya gizli bilgilerin sızdırılması fiillerinde asli faildir. Sorumluluğu, fiilin niteliğine ve kastına göre değerlendirilir.
84. Suçun işlenmesi için ihalenin belirli bir usulde olması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için ihalenin açık, kapalı veya pazarlık usulü gibi belirli bir usulde olması şart değildir. Önemli olan, ihalenin kanuna uygun olmasıdır.
85. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi ilkeler ihlal edilir?
Cevap: Suç, Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenirlik ve gizlilik ilkelerini ihlal eder. Bu ilkeler, ihale sürecinin adilliğini korumayı amaçlar.
86. Suçun işlenmesi için ihalenin tamamlanması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suç sırf hareket suçu olduğundan, ihalenin tamamlanması gerekmez. TCK 235/2’de sayılan fiillerin işlenmesiyle suç oluşur.
87. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi deliller en sık kullanılır?
Cevap: En sık kullanılan deliller, ihale belgeleri, bilirkişi raporları, tanık beyanları, iletişim kayıtları ve sahte belgelerdir.
88. Suçun işlenmesi için kamu görevlisinin fiile katılması şart mıdır?
Cevap: Hayır, suçun bazı halleri (örneğin, cebir/threat veya anlaşma) kamu görevlisi olmadan da işlenebilir. Ancak, hileli davranışlar ve gizli bilgi sızdırma fiilleri kamu görevlisi tarafından işlenir.
89. İhaleye fesat karıştırma suçunda Yargıtay’ın yaklaşımı nedir?
Cevap: Yargıtay, suçun unsurlarının açıkça oluşup oluşmadığını, kamu zararının tespit edilip edilmediğini ve delillerin hukuka uygunluğunu titizlikle inceler. Eksik inceleme veya yetersiz gerekçe bozma nedenidir.
90. Suçun işlenmesi için ihalenin ekonomik bir değer taşıması gerekir mi?
Cevap: Hayır, ihalenin ekonomik değeri suçun oluşumu için önemli değildir. Suç, ihale sürecinde kanuna aykırı fiillerin işlenmesiyle oluşur.
91. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi cezalar ertelenemez?
Cevap: TCK 235/3-b dışındaki fiiller (örneğin, cebir/threat veya hileli davranışlar) nedeniyle verilen hapis cezaları ertelenemez.
92. Suçun işlenmesi için ihalenin iptal edilmesi kamu zararını etkiler mi?
Cevap: İhalenin iptal edilmesi, kamu zararını otomatik olarak ortadan kaldırmaz. Zarar, bilirkişi raporuyla tespit edilir ve suçun oluşumunu etkilemez.
93. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi fiiller idari yaptırıma tabidir?
Cevap: 4734 sayılı Kanun’un 17. maddesinde sayılan yasak fiil ve davranışlar (örneğin, gizli bilgilerin sızdırılması), idari yaptırımlara (ihalelerden yasaklanma) tabidir.
94. Suçun işlenmesi için ihalenin belirli bir usulde olması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için ihalenin açık, kapalı veya pazarlık usulü gibi belirli bir usulde olması şart değildir. Önemli olan, ihalenin kanuna uygun olmasıdır.
95. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi ilkeler ihlal edilir?
Cevap: Suç, Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenirlik ve gizlilik ilkelerini ihlal eder. Bu ilkeler, ihale sürecinin adilliğini korumayı amaçlar.
96. Suçun işlenmesi için ihalenin tamamlanması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suç sırf hareket suçu olduğundan, ihalenin tamamlanması gerekmez. TCK 235/2’de sayılan fiillerin yapılmasıyla suç oluşur.
97. İhaleye fesat karıştırma suçunda hangi deliller en sık kullanılır?
Cevap: En sık kullanılan deliller, ihale belgeleri, bilirkişi raporları, tanık beyanları, iletişim kayıtları ve sahte belgelerdir.
98. Suçun işlenmesi için kamu görevlisinin fiile katılması şart mıdır?
Cevap: Hayır, suçun bazı halleri (örneğin, cebir/threat veya anlaşma) kamu görevlisi olmadan da işlenebilir. Ancak, hileli davranışlar ve gizli bilgi sızdırma fiilleri kamu görevlisi tarafından işlenir.
99. İhaleye fesat karıştırma suçunda Yargıtay’ın yaklaşımı nedir?
Cevap: Yargıtay, suçun unsurlarının açıkça oluşup oluşmadığını, kamu zararının tespit edilip edilmediğini ve delillerin hukuka uygunluğunu titizlikle inceler. Eksik inceleme veya yetersiz gerekçe bozma nedenidir.
100. İhaleye fesat karıştırma suçunda hukuki danışmanlık neden önemlidir?
Cevap: İhaleye fesat karıştırma suçu, teknik ve karmaşık bir suç olduğundan, ihale mevzuatına ve ceza hukukuna hakim bir avukatın desteği, delillerin değerlendirilmesi, savunmanın hazırlanması ve hak kayıplarının önlenmesi açısından kritiktir.