Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu TCK 216

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu: Detaylı İnceleme

Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 216. maddesinde düzenlenen ve kamu barışını korumayı amaçlayan önemli bir suç tipidir. Toplumun farklı kesimleri arasında ayrımcılık, nefret veya düşmanlık yaratabilecek eylemleri cezalandıran bu madde, ifade özgürlüğü ile kamu düzeni arasında hassas bir denge kurmayı hedefler. Bu makalede, suçun unsurları, cezaları, Yargıtay içtihatları, Bursa’da yaşanan örnek olaylar ve sıkça sorulan sorulara detaylı yanıtlar sunarak konuyu derinlemesine ele alacağız.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu Nedir?

TCK’nın 216. maddesi, halkı sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılıklarına dayandırarak kin ve düşmanlığa alenen tahrik etmeyi veya bir kesimi alenen aşağılamayı suç sayar. Ayrıca, halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri aşağılama da bu madde kapsamında cezalandırılır. Bu suç, kamu barışını bozmaya elverişli eylemleri hedef alır ve bir “tehlike suçu” olarak sınıflandırılır, yani fiilin somut bir zarar doğurması gerekmez; kamu barışını tehdit etme ihtimali yeterlidir.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu Unsurları

1. Maddi Unsur: Suçun oluşması için aleni bir tahrik veya aşağılama eylemi gerçekleşmelidir. Aleniyet, fiilin belirsiz sayıda kişi tarafından duyulabilir, görülebilir veya algılanabilir olmasını ifade eder. Örneğin, sosyal medya paylaşımları, basın-yayın organları veya kamuya açık alanlarda yapılan konuşmalar aleni sayılır.
2. Manevi Unsur: Fail, kast ile hareket etmelidir. Yani, tahrik veya aşağılama eyleminin bilerek ve isteyerek gerçekleştirilmesi gerekir.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru: Eylemin, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığına dayanarak gerçekleştirilmesi ve kamu barışını tehdit etmesi şarttır.
4. Objektif Cezalandırılabilirlik Şartı: TCK 216/1 için, eylemin kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlike yaratması aranır. TCK 216/2 ve 216/3 için ise bu şart daha esnektir; aşağılama fiilinin kamu barışını bozmaya elverişli olması yeterlidir.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu Cezası Ne Kadardır ?

• TCK 216/1: Halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etme, kamu güvenliği açısından açık ve yakın tehlike oluşturursa, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.
• TCK 216/2: Halkın bir kesimini sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılama, 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası.
• TCK 216/3: Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılama, kamu barışını bozmaya elverişli ise, 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası.
• Nitelikli Hal (TCK 218): Suç, basın-yayın yoluyla işlenirse ceza yarı oranında artırılır.

Ceza 1 yıl veya altında ise adli para cezasına çevrilebilir; 2 yıl veya altında ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya erteleme uygulanabilir. Suç, uzlaşma kapsamında değildir ve Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından yargılanır.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu Yargıtay Kararları

Yargıtay içtihatları, TCK 216’nın uygulanmasında önemli bir rehberdir. Aşağıda, suçun unsurları ve sınırları hakkında yol gösterici 10 Yargıtay kararı sunulmaktadır:

1. Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2020/7711 E., 2021/4297 K.: Sanığın sosyal medya paylaşımında “AKP’ye oy verenlere koyun ve bidon kafalı” demesi, halkın bir kesimini alenen aşağılama suçu (TCK 216/2) olarak değerlendirildi ve beraat kararı bozuldu.
2. Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2019/11813 K.: İslam peygamberini küçültücü ve aşağılayıcı şekilde örnek veren sanığın yazısı, dini değerleri alenen aşağılama (TCK 216/3) suçu oluşturdu ve mahkumiyet kararı onandı.
3. Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2018/639 K.: “10 Kürt çocuğunun polis tarafından katledildiği” paylaşımı, TCK 301/2 (Devleti aşağılama) suçu olarak değerlendirildi; TCK 216/1’den hüküm kurulması hatalı bulundu.
4. Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2021/16387 E., 2022/1787 K.: Suriyelileri “hayvanat bahçesindeki maymunlara” benzeten sosyal medya paylaşımı, TCK 216/2 suçu olarak kabul edildi ve hüküm bozuldu.
5. Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2010/6293 E., 2012/21247 K.: 765 sayılı TCK 312 ile 5237 sayılı TCK 216 arasındaki farka dikkat çekilerek, açık ve yakın tehlike şartı vurgusu yapıldı.
6. Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2016/18641 E., 2018/15828 K.: Şiddet içermeyen ve yakın tehlike yaratmayan ifadelerin TCK 216/1 kapsamında suç oluşturmayacağı belirtildi.
7. Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2013/16829 E., 2014/9196 K.: Toplumda kin ve nefret duygularını pekiştiren ifadeler, TCK 216/1 suçu olarak değerlendirildi.
8. Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2016/1077 E., 2016/3583 K.: Gezi eylemlerine katılanlara karşı yaralama teşvik eden paylaşımlar, TCK 214 (suç işlemeye tahrik) suçu olarak nitelendirildi.
9. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2004/8-130 E., 2004/206 K.: Gizli şiddet çağrılarının kamu düzenini tehdit etmesi halinde TCK 216/1 suçu oluşabileceği belirtildi.
10. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2021/946 E., 2021/1409 K.: Terör örgütü propagandası ile TCK 216 suçlarının ayrımına dikkat çekildi; suç vasfında yanılgı bozma nedeni sayıldı.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu İle İlgili Bursa’da Yaşanan Örnek Olaylar

Bursa, Türkiye’nin büyük şehirlerinden biri olarak, TCK 216 kapsamında çeşitli davalara sahne olmuştur. Aşağıda, Bursa’da gerçekleşmiş 10 örnek olay sunulmaktadır (örnekler, genel eğilimleri yansıtmak için kurgusal olarak oluşturulmuştur, ancak gerçekçi senaryolara dayanır):

1. Sosyal Medya Paylaşımı (2023): Bursa’da bir kişi, Twitter’da “Bursa’daki Suriyeliler şehri yaşanmaz hale getirdi” paylaşımı yaptı. Paylaşım, TCK 216/2 kapsamında alenen aşağılama suçu olarak değerlendirildi ve Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı.
2. Cami Önü Konuşması (2022): Osmangazi’de bir cami önünde, bir grup, belirli bir mezhebi hedef alan broşürler dağıttı. Eylem, TCK 216/1 kapsamında tahrik suçu olarak soruşturuldu.
3. Futbol Maçı Gerginliği (2021): Bursaspor maçında, bir taraftar grubunun rakip takım taraftarlarını bölge farklılığına dayanarak aşağılayan pankart açması, TCK 216/2 davasına konu oldu.
4. Siyasi Tartışma (2020): Nilüfer’de bir siyasi parti mitinginde, konuşmacının bir etnik grubu hedef alan sözleri, TCK 216/1 kapsamında soruşturuldu; ancak yakın tehlike şartı oluşmadığından takipsizlik kararı verildi.
5. Sosyal Medya Videosu (2024): Yıldırım’da bir kişi, TikTok’ta dini değerleri alenen aşağılayan bir video paylaştı. TCK 216/3 kapsamında 6 ay hapis cezası aldı.
6. Mahalle Kavgası (2019): Gemlik’te bir mahallede, farklı etnik kökenlere sahip iki grup arasında kin ve düşmanlık yaratacak sözler sarf edildi. Olay, TCK 216/1 davasına dönüştü.
7. Okul Protestosu (2023): Bursa’da bir lisede, belirli bir sosyal sınıfı hedef alan duvar yazıları, TCK 216/2 suçu olarak yargılandı.
8. İş Yeri Tartışması (2021): İnegöl’de bir iş yerinde, çalışanların dini inançlarına yönelik aşağılayıcı sözler, TCK 216/3 kapsamında cezalandırıldı.
9. Belediye Meclisi Konuşması (2022): Mustafakemalpaşa’da bir meclis üyesinin bölge farklılığına dayalı tahrik edici konuşması, TCK 216/1 soruşturmasına neden oldu.
10. Yerel Gazete Yazısı (2020): Bursa’da bir yerel gazetenin köşe yazısında, bir etnik grubu aşağılayan ifadeler, TCK 216/2 suçu olarak yargılandı ve yazar adli para cezasına çarptırıldı.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Aşağıda, halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme suçuyla ilgili en sık sorulan 20 soruya detaylı yanıtlar verilmiştir:

1. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu nedir?
   TCK 216’da düzenlenen bu suç, halkın bir kesimini sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığına dayanarak alenen tahrik etme veya aşağılama eylemlerini kapsar. Kamu barışını koruma amacı taşır.
2. Suçun cezası nedir?
   TCK 216/1 için 1-3 yıl hapis, TCK 216/2 ve 216/3 için 6 ay-1 yıl hapis cezası öngörülür. Basın-yayın yoluyla işlenirse ceza artar.
3. Aleniyet nedir?
   Aleniyet, eylemin belirsiz sayıda kişi tarafından duyulabilir, görülebilir veya algılanabilir olmasını ifade eder. Örneğin, sosyal medya paylaşımları aleni sayılır.
4. Suçun mağduru kimdir?
   Mağdur, belirli bir kişi değil, toplumun geneli veya belirli bir kesimidir. Kamu barışı, suçun korunmaya çalıştığı hukuki değerdir.
5. İfade özgürlüğü ile bu suç nasıl dengelenir?
   İfade özgürlüğü, Anayasa’nın 26. maddesi ve AİHS’nin 10. maddesiyle korunur. Ancak, şiddet çağrısı içeren veya kamu barışını tehdit eden ifadeler TCK 216 kapsamına girer.
6. Suç şikayete bağlı mıdır?
   Hayır, bu suç resen soruşturulur ve kovuşturulur. Savcı, suçtan haberdar olur olmaz soruşturma başlatabilir.
7. Hangi mahkeme görevlidir?
   Asliye Ceza Mahkemeleri, bu suçun yargılamasından sorumludur.
8. Ceza adli para cezasına çevrilebilir mi?
   Evet, 1 yıl veya altında hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
9. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir mi?
   Evet, ceza 2 yıl veya altında ise HAGB kararı verilebilir.
10. Ceza ertelemesi mümkün mü?
    Evet, 2 yıl veya altında hapis cezaları ertelenebilir.
11. Suç uzlaşma kapsamında mı?
    Hayır, bu suç uzlaşma kapsamında değildir.
12. Sosyal medya paylaşımları suç oluşturur mu?
    Evet, sosyal medyada yapılan tahrik veya aşağılama içeren paylaşımlar TCK 216 kapsamında suç sayılabilir.
13. Hangi ifadeler suç sayılmaz?
    Şiddet içermeyen, yakın tehlike yaratmayan ve ağır eleştiri niteliğindeki ifadeler genellikle suç oluşturmaz.
14. Kamu barışını bozma şartı nedir?
    TCK 216/1 için eylemin kamu güvenliği açısından açık ve yakın tehlike yaratması gerekir. TCK 216/2 ve 216/3 için ise kamu barışını bozmaya elverişlilik yeterlidir.
15. Basın-yayın yoluyla işlenen suçlarda ne olur?
    TCK 218 uyarınca, ceza yarı oranında artırılır.
16. Suçun faili kim olabilir?
    Herkes bu suçun faili olabilir; özel bir nitelik aranmaz.
17. Dini değerleri aşağılama suçu nedir?
    TCK 216/3, halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılamayı cezalandırır.
18. Yargıtay’ın yaklaşımı nedir?
    Yargıtay, suçun oluşması için aleniyet, kast ve kamu barışına tehdit unsurlarını arar. Şiddet içermeyen ifadeler genellikle ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilir.
19. Tutuklama kararı verilebilir mi?
    Evet, ancak tutuklama son çare olarak uygulanır. Adli kontrol genellikle tercih edilir.
20. Suçun zamanaşımı süresi nedir?
    TCK 216/1 için 8 yıl, TCK 216/2 ve 216/3 için 5 yıldır.

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme Suçu Sonuç

Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme suçu, toplumsal barışı koruma amacı taşıyan, ancak ifade özgürlüğü ile sıkı sıkıya bağlantılı bir suç tipidir. TCK 216, kamu barışını tehdit eden eylemleri cezalandırırken, bireylerin düşünceyi açıklama hakkını da gözetir. Yargıtay kararları, suçun sınırlarını netleştirirken, Bursa’daki örnek olaylar, suçun günlük hayatta nasıl ortaya çıkabileceğini gösterir. Bu suçla ilgili bir soruşturma veya dava ile karşılaşıldığında, uzman bir ceza avukatından destek almak, etkili bir savunma için kritik öneme sahiptir.