Tanıma ve Tenfiz Davası Nedir?

Tanıma ve tenfiz davası, yabancı ülke mahkemesinde alınmış bir kararın Türk makamları karşısında geçerli sayılması ve varsa kararın icra-i nitelikteki kısmının Türk makamları huzurunda da uygulanabilmesi için açılması gereken davadır. Dava süresini kısaltmak için yapılabilecekler ve dikkat edilmesi gereken hususlar konu içeriğinde belirtilmeye çalışılmıştır.

1- Tanıma Davası Nedir?

Tanıma davası: yabancı bir ülkede verilen mahkeme kararının kesin hüküm veya kesin delil olarak kabul edilmesini sağlamaya yönelik açılan dava türüdür. Tanıma davası icrası gerekmeyen hükümleri ihtiva eden mahkeme kararları için gereklidir.

Mesela, Fransa Mahkemelerince sadece boşanma kararı verilmiş ise boşanmanın yanında velayet, nafaka, tazminat gibi bir icrai nitelikli hüküm bulunmuyor ise tanıma davası açmak gerekli ve yeterlidir.

Tanıma davasında amaç yabancı mahkeme kararına kesin hüküm ve kesin delil gücü kazandırmaktır.

2- Tenfiz Davası Nedir?

Tanıma davasından farklı olarak tenfiz davasında kararda icraî nitelikli hüküm bulunmaktadır. Bu icrai nitelikli hükmün Türkiye’de de geçerli olmasını sağlamak için tenfiz davası açılmalıdır.

Tanımlamak gerekirse Tenfiz Davası : Yabancı mahkemelerce kişilerin özel hukuk ilişkilerine ilişkin dava sonucunda verilen, icra nitelikli hükümler ihtiva eden kararlarının Türkiye’de de geçerli olmasını, Türkiye’de hüküm ve sonuçlarını doğurmasını sağlayan dava türüdür.

Yukarıdaki örnekte de belirttiğimiz üzere boşanma kararında çocukların velayetinin verilmesi ve/veya nafakaya hükmedilmiş ise bu durumda kararın tanınması yetmez tenfiz yani icra edilebilirlik açısından Tenfiz Kararı verilmesi gerekir.

İşte bu amaçla açılan yani yabancı mahkeme kararında geçen hükümlerin Türkiye’de de geçerli olması açılan davaya Tenfiz Davası denilir.

Tanıma Tenfiz Davası İçin Gerekli Olan Belgeler

Yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi için açılacak davalarda aşağıda yer alan belgeler gerekmektedir;

• Boşanmanın gerçekleştiğine dair yabancı mahkemece verilen kararın mühürlü ve ıslak imzalı aslı
• Yabancı mahkemece verilen boşanmanın kararının kesinleşmiş olduğunu gösterir belgenin mühürlü ve ıslak imzalı aslı
• Apostil Şerhi: Apostil, bir ülkede resmi makamlarca düzenlenen resmi belgelerin, başka bir ülkede geçerli sayılması için yapılan onaylama işlemidir. Tanıma tenfiz davası açısından apostil şerhi zorunlu bir unsurdur.
• Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının ve kesinleşme belgesinin noter onaylı Türkçe tercümesi
• Pasaport ve kimlik kartı fotokopileri

Tanıma Tenfiz Davası Yetkili Mahkeme

Görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanıma ve tenfiz taleplerinin Aile Mahkemelerinde yapılacağına ilişkin hükümlerde vardır. Yer yönünden yetkili mahkeme ise davayı açacak olan kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinde, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden açılabilir.

Tanıma Tenfiz Davası Ne Kadar Sürer?

Her iki taraf farklı avukata vekalet vererek tanıma tenfiz davası açılmış ise mahkemenin iş yoğunluğu da gözetilerek 2 (iki) ya da 3 (üç) ay içerisinde işlemler tamamlanacaktır. Ancak yalnızca tek taraf avukata vekalet vermiş ise yaklaşık süreç 1 (bir) yıla kadar uzamaktadır.

Tanıma Tenfiz Davası İçin Tarafların Türkiye’ye Gelmesi Şart mı?

Bu soruya davacı ve davalı açısından ayrı ayrı incelemek gerekir. Tanıma ve Tenfiz davaları Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na tabi davalardır. Dolayısıyla kendisini bir avukat ile temsil etmeyen davacının dava ve duruşmalara takibi zorunludur.

Duruşmalara kendisinin ya da avukatının katılmaması halinde dava işlemden kaldırılır. Yenilenmemesi halinde ise “Davanın Açılmamış Sayılmasına” karar verilir.

Davalı ise duruşmalara hiçbir şekilde katılmak zorunda değildir. Davaya katılmayan davalının yokluğunda davaya devam olunarak karar verilir. Ancak davalıya her halükarda dava dilekçesinin ve duruşma tarihinin tebliğ edilmesi gereklidir. Yine davalıya mahkemece kararın tebliğ edilmesi zorunludur.

Tanıma ve Tenfiz Neden Gereklidir? Boşanma ile Bağlantısı Nedir?

Yabancı mahkemenin verdiği boşanma kararının Türkiye Cumhuriyeti’nde hüküm doğurması için, bu kararın yerel mahkemece tanınması gereklidir. Yerel mahkemedeki dava icra sonucu doğurmayacağı için tenfiz söz konusu olmayacaktır. Ancak yabancı mahkemece verilen kararda velayet ve nafaka gibi hususlar da var ise, bu durumda tanıma ve tenfiz söz konusu olacaktır.

Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının tanınmasında açılacak olan tanıma davası, diğer eşe karşı açılmaktadır. Dolayısıyla diğer eşin tebligat adresinin bilinmesi gereklidir. Zira dava dilekçesi ve hükmün kesinleşmesine ilişkin tebligatın diğer eşe de tebliğ edilmesi zaruridir.

Boşanmaya ilişkin tanıma davalarında sıkça karşılaşılan sorun, karşı tarafın adresinin bilinmemesi nedeniyle tebligatların yapılamamasıdır. Bu nedenle yabancı mahkemede boşanmanın üzerinden çok süre geçmeden ve diğer eş ile iletişim koparılmadan, tanıma davasının da açılması isabetli olacaktır. Bunun yanı sıra, tanıma davasında hem davacının hem davalının avukatla temsil edilmesi dava süresini oldukça kısaltmaktadır. Bu nedenle dava açarken, karşı tarafa da durum izah edilmeli ve işlemlerin hızlandırılması için Türkiye’den 2 avukata vekalet çıkarılmalıdır. Eğer diğer eşin avukatı yok ise belirtildiği üzere dava süreci uzayacaktır.

Tanıma ve Tenfiz Davası Ne Kadar Sürer?

Tanıma ve tenfiz davaları niteliği itibariyle teknik davalardır. Bu davalarda tanık dinletilemez, keşif yapılmaz, bilirkişi incelemesi zorunlu olmadığı müddetçe yapılmaz. Bu tür davalarda yargılama konusu yabancı mahkeme kararının tanıma ya da tenfiz koşullarını taşıyıp taşımadığı konusunun incelenmesi ile sınırlıdır.

Tanıma ve tenfiz davalarında zaman alan, davanın uzamasına sebebiyet veren husus davalıya yapılan tebligatlardır.

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere dava dilekçesini, duruşma tarihinin ve yargılama sonucunda verilen kararın davalıya tebliği zorunludur. Davalının ise Yurt dışında olması halinde Yurt dışı Tebligat Usulü uyarınca uzun ve karmaşık bir prosedür önümüze çıkmaktadır. Yurt dışı tebligatlarda asgari 4 ay tebligatın yapılması süreci olması, duruşma tarihinin belirlenmesi konuları da nazara alındığında süreç asgari 6 ay ile 1 yıl arası sürmektedir.

Ancak bu süreyi kısaltmak mümkündür. Bunun yolu ya davalının dava ve duruşmalara katılmasının sağlanması ya da davalının kendisini bir avukat ile temsil etmesi halinde süreç oldukça kısalacaktır.

Öyle ki dava öncesinde hem davacının hem de davalının kendisini ayrı ayrı avukatlar ile temsil etmesi halinde işbu dava başkaca bir eksiklik olmaması halinde aynı gün dahi dava sonuçlanmaktadır.

Davayı Açmak İçin Hak Düşürücü Bir Süre mevcut mudur ?

Süre sınırı bulunmamaktadır. Ancak işlemlerin hızlı yürütülebilmesi için, yabancı mahkemenin verdiği karar ile tanıma ve tanıma tenfiz davasının hemen açılması doğru olandır. Aksi halde taraflar arasına mesafe girmekte, iletişim kopmaktadır. Bu durumda tebligatlarda sıkıntı yaşanabilmektedir.

Almanyada boşanan bir çiftin boşanması Türk Yargı Sisteminde yeri nedir ? Almanya’daki ilgili mahkemece boşanmaya karar verilmiş olması, Türk mahkemelerini ve kamu kurumları ile nüfus kayıtlarını doğrudan etkilememektedir. Alman mahkemesinin verdiği karar Türk mahkemesinde tanıtılmalıdır. Bu davaya tanıma ve tenfiz davası denmektedir. Almanya’daki mahkeme sadece boşanma için karar vermişse tanıma davası, icra gerektiren bir karar da verilmişse tanıma ve tenfiz davası gerekecektir.

Apostil Nedir ? Niçin gereklidir ?

Apostil, bir ülkede resmi makamlarca düzenlenen resmi belgelerin, başka bir ülkede geçerli sayılması için yapılan onaylama işlemidir. Belgeyi düzenleyen ülke tarafından söz konusu Resmi evrak üzerine “Apostil Şerhi” verilmek suretiyle, başkaca bir onaya gerek kalmaksızın başka bir ülkede geçerli sayılması amaçlanmaktadır.

Örneğin Almanya mahkemelerince verilen bir karara apostil şerhi eklenmek suretiyle “Evrakın bir mahkeme kararı olduğu, Almanya ülkesinden verildiği, hangi tarihte kararın verildiği, kararın kim tarafından imzalandığı, mühür olup olmadığı vs.” bilgiler yer almaktadır.Apostil şerhi bir tasdik işlemidir. Bir çok açıdan önem taşımaktadır. Ancak biz burada Tanıma ve Tenfiz davaları açısından irdeleyeceğiz.

Bu itibarla; tanıma ya da tenfiz davası açısından, davaya konu edilen bir yabancı mahkeme kararının gerçekte bir mahkeme kararı olup olmadığı, hangi ülke ve hangi mahkemeden verildiği, hangi tarihte karar verildiği kim tarafından tasdik edildiği, evrak üzerinde mühür olup olmadığı hususlarının tespiti; kararı veren mahkemeye sormadan ve teyit ettirmeye gerek kalmadan apostil şerhi verilmek suretiyle sağlanabilmektedir.

Bu nedenle tanıma ve tenfiz davasında apostil şerhi zorunlu bir unsurdur.

APOSTİL HANGİ ÜLKELER ARASINDA GEÇERLİDİR?

Apostil yalnızca Lahey antlaşmasına taraf veya üye olan devletler içerisinde geçerlidir. Bu ülkeler; Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Andora, Antigua ve Barbuda, Arjantin Arnavutluk Avusturya Avustralya Azerbaycan Bahama Adaları, Barbados, Belçika, Belize, Beyaz Rusya (Belarus), Bosna-Hersek, Botswana, Brunei, Bulgaristan, Cook Island Adaları, Çek Cumhuriyeti, Çin Halk Cum, Danimarka, Dominik Cum, Ekvator, El Salvador, Ermenistan, Estonya, Fiji, Finlandiya,  Fransa, Grenada, Güney Afrika, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, Honduras, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsviçre, İsveç, İzlanda, İtalya, Japonya, Kıbrıs Rum Kesimi, Karadağ, Kazakistan, Kolombia, Kore Cumhuriyeti, Lesotho, Letonya, Liberya, Lehistan, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malawi, Malta, Marshal, Granada, SamoaSan, Marino, Santa Sırbistan, Slovakya, Suriname, Slovenya, Swaziland, Tonga, Trinidad ve Tobago, Türkiye, Ukrayna, Venezuella, YeniZelanda, Yunanistan.

Tanıma Tenfiz Davası için Türkiye’ye gelmek zorunda mıyım?

Boşanma avukatı aracılığıyla yürütülen tanıma ve tenfiz davalarında tarafın Türkiye’ye gelmesine gerek yoktur. Boşanma avukatı talebiniz doğrultusunda başvurunuzu yaparak duruşmalarınızı takip edecektir. Yurt dışındaki konsolosluktan randevu alarak vekaletname çıkartmanız yeterlidir.

DAVA AÇMADAN TÜRKİYE’DE BOŞANMA KARARINI ONAYLATMAK MÜMKÜN MÜDÜR ?

Yurt dışında alınan kararın Türkiye’de geçerli olması için bu boşanma kararını Türkiye’de nüfusa işletmek gerekmektedir. 2021 yılına kadar dava açmadan bunu yapmak mümkün değildi ancak 2021 yılında getirilen yeni düzenleme ile dava açmaksızın kararı Türkiye’de onaylatabilirsiniz. Boşandığınız kişi Türkiye vatandaşı, mavi kartlı veya çifte vatandaş ise bu yöntem için hem sizin hem de boşandığınız eşinizin Konsolosluğa giderek boşanmanız gerekmektedir. İzlemeniz gereken yol şu şekildedir;

1- Konsolosluktan ‘Nüfus’ işlemlerine randevu almanız gerekmektedir.

2- Randevu gününde yabancı boşanma kararını yanınızda bulundurunuz.

**Apostil şerhi yaptırmak için boşanma kararı veren mahkemeye danışmanız gerekir. Apostil şerhi her ülkenin farklı prosedürü olduğundan farklı makamlar tarafından verilmektedir. Apostil şerhini hangi makamdan alınacağını kararı veren makamdan öğrenebilirsiniz.

3-Apostil şerhi yaptırdığınız boşanma kararını yeminli tercümana tercüme ettirdikten sonra notere onaylatmanız gerekir.

4- Evraklarınız usulüne uygun şekilde hazırlanmışsa konsolosluğa hem sizin hem de eşinizin birlikte giderek evrakları her ikinizin de imzalaması gerekir.

Bu işlemleri tamamladıktan sonra dava açılmasına gerek kalmadan Türkiye’de de boşanma işleminiz gerçekleştirilir.

 Tanıma davası açmak yerine getirilen kolaylıkla her iki eş de konsolosluğa giderek kararını onaylatabilir. Ancak boşanma davasının sonuçları için geçerli değildir. Boşanma davasının mal paylaşımı, nafaka, tazminat ve benzeri sonuçlarının Türkiye’de icraata geçebilmesi için mutlaka tenfiz davasının açılması gerekmektedir.

Eski eşiniz Türk vatandaşı, mavi kartlı veya çifte vatandaş ise yukarıda açıkladığımız şekilde konsolosluğa giderek boşanma kararını onaylatmanız mümkündür. Ancak kimi zaman hukuki olarak menfaat elde edilmesinin önüne geçmek, eski eşe duyulan kırgınlar, intikam duygusu , işleri zorlaştırma gibi sebeplerle konsolosluğa imza atmaya gitmeyebilir. Bu durumda tanıma tenfiz davası açılarak boşanma kararınız Türk mahkemelerinde geçerli hale getirilir.

Tanıma tenfiz davası açmak için boşanma avukatına vekaletname vermeniz yeterlidir. Türkiye’ye gelmenize gerek kalmadan, hukuk büromuza vereceğiniz vekaletname ve apostil şerhi gibi gerekli evraklarla hukuki işlemleriniz tarafımızca başlatılır. Dava kesinleştiği taktirde nüfusa boşanma kararı işlenecek ve hukuki kararınızın gerekleri icra edilebilecektir.

YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2016/20654E. 2018/10592K. 

‘..Bu durumda, yabancı mahkemelerce verilen nafakaya ilişkin ilamların Ülkemizde icra edilebilmesi için Türk mahkemelerince verilecek bir kararla tanınması ve tenfizi ulusal ve uluslararası mevzuata göre zorunlu bulunduğundan; mahkemece, işin esasına girilerek oluşacak sonuç dairesinde hüküm kurulması gerekirken; belirtilen uluslararası sözleşme hükümlerine göre nafakaya ilişkin yabancı mahkeme ilamını Türkiye’de doğrudan icra ettirebilme imkanı bulunan davacının tanıma ve lenfiz talep etmesinde hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle, yazılı şekilde davanın reddine ilişkin hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir…’

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2010/7122E. 2011/5353K.

“Yabancı kararla ilgili tanıma ve tenfiz kararı verilmedikçe veya bu yönde açılan dava reddedildiği takdirde o karar, Türkiye’de Türk hukuk sistemi açısından hukukî sonuç doğurmaz.”

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu 2010/1E. 20112/1K.

“Tenfiz hâkiminin yabancı mahkeme ilamının maddi hukuk bakımından doğruluğunu inceleme ve değerlendirme yetkisi yoktur. Bu yasak çerçevesinde, tenfiz hakiminin ilamda mevcut olan bir gerekçeyi inceleyip değerlendirmesi de söz konusu olamaz. İlamda bir gerekçenin bulunması veya bulunmaması ilamda yer alan hükmün kamu düzenine aykırılığını belirlemede önem taşımamaktadır. Anayasanın 141. maddesinin yargılama usulüne ilişkin olarak koyduğu ilkelerin, münhasıran Türk mahkemeleri için geçerli olacağı açık ve tartışmasızdır. Yabancı mahkeme ilamının hüküm fıkrasının uygulanmasıyla, kamu düzenine aykırı sonuçları doğuracak yabancı mahkeme kararlarının tenfizi olanaklı değildir. Yabancı mahkeme kararlarının salt gerekçesinin bulunmamasının kesinleşmiş yabancı mahkeme kararının tenfizine engel olmayacağı ve bu hususun 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 54/c maddesi anlamında kamu düzenine açıkça aykırılık sayılmayacağına karar verilmiştir.”