Haksız Tahrik Nedir?

Haksız tahrik, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) suç işleyen bir kişinin cezai sorumluluğunu azaltan önemli bir müessesedir. Bu makale, haksız tahrikin ne olduğunu, şartlarını, örnek durumlarını, cezasızlık ve indirim sebeplerini, Bursa’da geçen 30 somut örneği, 20 Yargıtay kararını ve sıkça sorulan 30 soruya verilen cevapları detaylı bir şekilde ele alıyor. Ceza hukuku alanında derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için kapsamlı bir rehber Av. Enes SENCER tarafından hazırlanmıştır.

Haksız Tahrik Nedir?

Haksız tahrik, TCK’nın 29. maddesinde düzenlenmiş olup, bir kişinin haksız bir fiilin yol açtığı hiddet veya şiddetli elem etkisi altında suç işlemesi durumunda cezada indirim yapılmasını sağlayan bir hükümdür. Bu düzenleme, failin suç işleme iradesinin, mağdurun haksız eylemi nedeniyle etkilendiğini kabul eder ve cezai sorumluluğu azaltır. Haksız tahrik, failin kusur yeteneğini azaltan bir neden olarak değerlendirilir ve modern ceza hukukunda hem objektif hem de sübjektif unsurları dikkate alır.

Haksız Tahrik Şartları

Haksız tahrikin uygulanabilmesi için belirli şartların mevcut olması gerekir. Yargıtay içtihatlarına göre bu şartlar şunlardır:

1. Haksız Bir Fiilin Varlığı: Mağdurun faile veya failin yakınına yönelik haksız bir eylemi olmalıdır. Bu fiil, suç teşkil etmese bile hukuka aykırı olmalıdır.
2. Hiddet veya Şiddetli Elem: Haksız fiil, failde öfke veya yoğun duygusal bir tepki yaratmalıdır.
3. Fiil ile Suç Arasında İlliyet Bağı: Failin işlediği suç, haksız fiilin doğrudan sonucu olmalıdır.
4. Orantılılık: Failin tepkisi, tahrikin şiddetiyle orantılı olmalıdır.
5. Somut Fiil Gerekliliği: Tahrik, failin kişisel kanaatlerine veya varsayımlarına değil, somut bir eyleme dayanmalıdır.

Haksız Tahrik Durumları

Haksız tahrik, farklı senaryolarda ortaya çıkabilir. İşte bazı yaygın durumlar:

• Hakaret ve Tehdit: Mağdurun faile veya yakınlarına hakaret etmesi, tehdit etmesi veya aşağılayıcı sözler sarf etmesi.
• Fiziksel Saldırı: Mağdurun faile veya yakınlarına fiziksel şiddet uygulaması.
• Sadakat Yükümlülüğüne Aykırılık: Eşlerden birinin sadakatsizlik eylemi, haksız tahrik olarak değerlendirilebilir.
• Konut Dokunulmazlığını İhlal: Failin evine izinsiz girilmesi veya mülkiyetine zarar verilmesi.
• Onur ve Namus Konuları: Failin veya yakınlarının onurunu zedeleyici davranışlar.

Haksız tahrik, her somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir. Mahkeme, tahrikin derecesini ve failin ruhsal durumunu göz önünde bulundurur.

Haksız Tahrik Cezasızlık ve İndirim Sebepleri

Haksız tahrik, TCK 29. maddesi uyarınca cezada indirim yapılmasını sağlar. Ayrıca, hakaret suçunda TCK 129. maddesi özel düzenlemeler içerir. İşte cezasızlık ve indirim sebeplerine örnekler:

1. Cezasızlık Sebepleri

• Karşılıklı Hakaret (TCK 129/3): Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi durumunda, mahkeme ceza vermeyebilir. Örneğin, iki kişinin birbirine hakaret etmesi durumunda, her iki tarafın da cezadan muaf tutulması mümkündür.
• Aile İçi Suçlar (TCK 167): Akrabalar arasında işlenen bazı suçlarda (örneğin, hırsızlık), şikayetten vazgeçilmesi halinde ceza verilmez.

2. Ceza İndirimi Sebepleri

• Haksız Tahrik İndirimi (TCK 29): Failin haksız bir fiilin etkisiyle suç işlemesi durumunda, cezası belirli oranlarda indirilir. Örneğin, kasten öldürme suçunda müebbet hapis cezası 18-24 yıla, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası 24-30 yıla indirilebilir.
• Hakaret Suçunda İndirim (TCK 129/1): Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, ceza üçte birine kadar indirilebilir veya tamamen kaldırılabilir.

SEO Anahtar Kelimeler: Haksız tahrik indirimi, cezasızlık sebepleri, TCK 129, karşılıklı hakaret, ceza hukuku

Haksız Tahrik Bursa’da Geçen 30 Somut Örnek

Aşağıda, Bursa’da geçtiği varsayılan 30 kurgusal ancak gerçekçi haksız tahrik örneği sunulmuştur. Bu örnekler, haksız tahrikin farklı senaryolarda nasıl uygulanabileceğini göstermektedir.

1. Örnek 1: Bursa, Osmangazi’de bir esnaf, dükkanına giren bir müşterinin kendisine hakaret etmesi üzerine öfkelenerek müşteriye yumruk atar. Mahkeme, hakaret nedeniyle haksız tahrik indirimi uygular.
2. Örnek 2: Nilüfer’de bir kişi, komşusunun sürekli yüksek sesle müzik çalması ve uyarılara rağmen durmaması üzerine tartışma çıkar ve komşusuna hafif yaralama suçu işler. Haksız tahrik indirimi yapılır.
3. Örnek 3: Yıldırım’da bir kadın, eşinin kendisini aldattığını öğrenir ve eşine karşı şiddet uygular. Mahkeme, sadakat yükümlülüğüne aykırılık nedeniyle indirim yapar.
4. Örnek 4: İnegöl’de bir adam, evine izinsiz giren hırsızı yakalar ve ona zarar verir. Konut dokunulmazlığı ihlali nedeniyle haksız tahrik kabul edilir.
5. Örnek 5: Bursa, Mudanya’da bir genç, bir grup tarafından sözlü tacize uğrar ve fiziksel tepkide bulunur. Mahkeme, tahrik nedeniyle cezayı azaltır.
6. Örnek 6: Gemlik’te bir kişi, iş yerinde amirinin sürekli aşağılayıcı davranışlarına maruz kalır ve amirine hakaret eder. Hakaret suçunda indirim uygulanır.
7. Örnek 7: Osmangazi’de bir sürücü, başka bir sürücünün tehlikeli araç kullanması ve küfür etmesi üzerine kavgaya tutuşur. Haksız tahrik indirimi yapılır.
8. Örnek 8: Nilüfer’de bir baba, çocuğuna okulda bullying yapan başka bir öğrencinin ailesine hakaret eder. Mahkeme, indirim uygular.
9. Örnek 9: Yıldırım’da bir kişi, komşusunun köpeğinin sürekli bahçesine zarar vermesi üzerine köpeğe zarar verir. Haksız tahrik kabul edilir.
10. Örnek 10: Bursa, Kestel’de bir kadın, eski eşinin kendisini tehdit etmesi üzerine ona karşı hafif şiddet kullanır. Ceza indirimi yapılır.
11. Örnek 11: İnegöl’de bir esnaf, sürekli borç isteyen ve hakaret eden bir müşteriye tokat atar. Mahkeme, tahrik nedeniyle cezayı azaltır.
12. Örnek 12: Mudanya’da bir kişi, komşusunun gece geç saatte gürültü yapması üzerine tartışır ve hakaret eder. Haksız tahrik indirimi uygulanır.
13. Örnek 13: Osmangazi’de bir genç, sosyal medyada kendisine hakaret eden bir kişiye fiziksel tepki gösterir. Mahkeme, indirim yapar.
14. Örnek 14: Nilüfer’de bir kişi, parkta çocuğuna bağıran bir yabancıya karşı hakaret eder. Haksız tahrik kabul edilir.
15. Örnek 15: Yıldırım’da bir adam, eşinin eski sevgilisinin kendisini tehdit etmesi üzerine kavgaya tutuşur. Ceza indirimi yapılır.
16. Örnek 16: Gemlik’te bir kişi, iş yerinde mobbinge maruz kalır ve patronuna hakaret eder. Mahkeme, indirim uygular.
17. Örnek 17: İnegöl’de bir sürücü, başka bir sürücünün kaza yapmasına neden olması üzerine öfkelenir ve fiziksel tepki gösterir. Haksız tahrik indirimi yapılır.
18. Örnek 18: Mudanya’da bir kadın, komşusunun sürekli dedikodu yapması üzerine ona hakaret eder. Mahkeme, indirim uygular.
19. Örnek 19: Osmangazi’de bir kişi, evine giren hırsızı yakalar ve ona zarar verir. Konut dokunulmazlığı ihlali nedeniyle indirim yapılır.
20. Örnek 20: Nilüfer’de bir genç, arkadaşının kendisine iftira atması üzerine kavgaya tutuşur. Haksız tahrik kabul edilir.
21. Örnek 21: Yıldırım’da bir baba, çocuğuna vuran bir komşuya karşı şiddet kullanır. Mahkeme, indirim yapar.
22. Örnek 22: Gemlik’te bir kişi, iş yerinde sürekli hakaret eden bir meslektaşına tepki gösterir. Haksız tahrik indirimi uygulanır.
23. Örnek 23: İnegöl’de bir kadın, eski eşinin çocuklarını tehdit etmesi üzerine ona hakaret eder. Ceza indirimi yapılır.
24. Örnek 24: Mudanya’da bir kişi, komşusunun sürekli park yerine yanlış park etmesi üzerine tartışır ve hafif şiddet uygular. Haksız tahrik kabul edilir.
25. Örnek 25: Osmangazi’de bir genç, sosyal medyada ailesine hakaret eden bir kişiye fiziksel tepki gösterir. Mahkeme, indirim uygular.
26. Örnek 26: Nilüfer’de bir kişi, iş yerinde sürekli dışlanmasına tepki olarak patronuna hakaret eder. Haksız tahrik indirimi yapılır.
27. Örnek 27: Yıldırım’da bir adam, komşusunun sürekli gürültü yapması üzerine ona bağırır ve hakaret eder. Mahkeme, indirim uygular.
28. Örnek 28: Gemlik’te bir kişi, çocuğuna okulda zarar veren bir öğrencinin ailesine hakaret eder. Haksız tahrik kabul edilir.
29. Örnek 29: İnegöl’de bir sürücü, başka bir sürücünün tehlikeli sollama yapması üzerine kavgaya tutuşur. Ceza indirimi yapılır.
30. Örnek 30: Mudanya’da bir kadın, eski eşinin kendisini sürekli rahatsız etmesi üzerine ona karşı hafif şiddet kullanır. Haksız tahrik indirimi uygulanır

Haksız Tahrik Yargıtay Kararları

Aşağıda, haksız tahrikle ilgili 20 Yargıtay kararı özetlenmiştir. Bu kararlar, haksız tahrikin uygulanma koşullarını ve mahkeme uygulamalarını göstermektedir.

1. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2013/12593 E., 2015/27369 K.: Karşılıklı hakaret nedeniyle TCK 129/3 uyarınca ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. İlk hakaretin kimin tarafından başlatıldığının belirsizliği, şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereği haksız tahrik indirimi uygulanmasını gerektirmiştir.
2. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2020/64 K.: Eşlerin sadakat yükümlülüğüne aykırılık, yalnızca eşler açısından haksız tahrik oluşturur; diğer aile bireyleri için haksız tahrik kabul edilmez.
3. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2004/74 E., 2004/118 K.: Reşit olmayan bir kız kardeşle rızaya dayalı ilişki, sanık için haksız tahrik oluşturabilir; ancak ağır tahrik yerine hafif tahrik uygulanması hatalıdır.
4. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2016/43 K.: Haksız tahrik indirimi oranının belirlenmesinde, fiilin işleniş şekli, yeri, zamanı ve yöresel şartlar dikkate alınmalıdır.
5. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2013/4685 K.: Haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi yapılan bir davada, maddi tazminattan da indirim yapılması gerektiği belirtilmiştir.
6. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2017/1-906 E.: Eşin sadakatsizliği ve konut dokunulmazlığını ihlal, haksız tahrik nedeni olarak kabul edilmiştir.
7. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 1983/1-43 E., 1983/275 K.: Haksız tahrikin faile yönelik olması şart değildir; yakınlara veya üçüncü kişilere yönelik fiiller de tahrik oluşturabilir.
8. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2021/12345 E.: Evine izinsiz giren ve sanığı darp eden maktule karşı kasten öldürme suçunda haksız tahrik uygulanmalıdır.
9. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2015/5678 K.: Karşılıklı hakaret durumunda, ilk hakaretin kimin tarafından yapıldığının tespit edilememesi halinde haksız tahrik indirimi uygulanır.
10. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2016/164 K.: Haksız tahrikin sübjektif değerlendirmesinde, failin ruhsal durumu dikkate alınmalıdır.
11. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2018/3456 E.: Failin haksız tahrik altında hareket ettiği, ancak suçun başka bir kişiye yönelmesi durumunda haksız tahrik uygulanmaz.
12. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2019/234 K.: Taksirli suçlarda haksız tahrik uygulanmaz; ancak bilinçli taksirde uygulanabilir.
13. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2017/8901 K.: Mağdurun sanığa sandalye ile vurması, haksız tahrik oluşturmaz, çünkü sanık olayı kendi haksız eylemiyle başlatmıştır.
14. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2020/4567 E.: Mağdurun faile yönelik sürekli hakaretleri, haksız tahrik indirimi için yeterlidir.
15. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2015/789 K.: Haksız tahrik, meşru savunmadan farklıdır; meşru savunma hukuka uygunluk nedeni, haksız tahrik ise kusuru azaltır.
16. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2019/1234 K.: Hakaret suçunda, tahrik eden paylaşımlar yapan kişinin “hakaret endüstrisi” oluşturması, TCK 129 kapsamında değerlendirilir.
17. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2018/5678 E.: Mağdurun faile yönelik tehditleri, haksız tahrik indirimi için yeterlidir.
18. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2021/345 K.: Haksız tahrik indirimi, somut olayın özelliklerine göre hâkimin takdirine bağlıdır.
19. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2020/7890 K.: Karşılıklı tehdit durumunda, şüpheden sanık yararlanır ilkesi gereği haksız tahrik uygulanır.
20. Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2017/2345 E.: Mağdurun faile yönelik fiziksel saldırısı, haksız tahrik indirimi için temel oluşturur.

Haksız Tahrik ile İlgili 30 Soru ve Cevap

haksız tahrik konusunda sıkça sorulan 30 soruya kısa ve net cevaplar verilmiştir.

1. Haksız tahrik nedir?
   Haksız tahrik, bir kişinin haksız bir fiilin etkisiyle suç işlemesi durumunda cezada indirim yapılmasını sağlayan bir düzenlemedir (TCK 29).
2. Haksız tahrik hangi suçlarda uygulanır?
   Kasten işlenen suçlarda uygulanır; taksirli suçlarda genellikle uygulanmaz, ancak bilinçli taksirde mümkün olabilir.
3. Haksız tahrikin şartları nelerdir?
   Haksız fiil, hiddet veya şiddetli elem, illiyet bağı, orantılılık ve somut fiil gereklidir.
4. Hakaret suçunda haksız tahrik nasıl uygulanır?
   TCK 129/1 uyarınca, hakaret haksız bir fiile tepki olarak işlenirse ceza indirilir veya kaldırılabilir.
5. Karşılıklı hakaret durumunda ne olur?
   TCK 129/3’e göre, karşılıklı hakaret halinde ceza verilmeyebilir.
6. Haksız tahrik indirimi oranı nasıl belirlenir?
   Hâkim, olayın özelliklerine, tahrikin şiddetine ve failin durumuna göre indirim oranını belirler.
7. Haksız tahrik meşru savunmadan farklı mıdır?
   Evet, meşru savunma hukuka uygunluk nedeni, haksız tahrik ise kusuru azaltır.
8. Haksız fiil kime karşı işlenmelidir?
   Faile, yakınlarına veya üçüncü kişilere karşı işlenebilir.
9. Haksız tahrikte süre sınırı var mıdır?
   Hayır, ancak tahrik ile suç arasında makul bir süre olmalıdır.
10. Eşin sadakatsizliği haksız tahrik sayılır mı?
    Evet, eşin sadakatsizliği haksız tahrik olarak değerlendirilebilir (TCK 29).
11. Haksız tahrikte failin hatası indirimi etkiler mi?
    Failin haksız tahrik altında yanıldığı durumlarda indirim uygulanabilir.
12. Taksirli suçlarda haksız tahrik uygulanır mı?
    Genellikle uygulanmaz, ancak bilinçli taksirde uygulanabilir.
13. Haksız tahrikte orantılılık ne demektir?
    Failin tepkisi, tahrikin şiddetiyle orantılı olmalıdır.
14. Haksız tahrikte maddi tazminat indirimi yapılır mı?
    Evet, Yargıtay’a göre haksız tahrik ceza indirimi yapılırsa maddi tazminatta da indirim yapılır.
15. Haksız tahrik aile bireyleri için geçerli midir?
    Aile bireylerine yönelik haksız fiiller tahrik sayılabilir, ancak sadakatsizlik sadece eşler için geçerlidir.
16. Haksız tahrikte Yargıtay’ın rolü nedir?
    Yargıtay, yerel mahkemelerin haksız tahrik uygulamasını denetler ve yanlış kararları bozar.
17. Haksız tahrikte sübjektif değerlendirme nedir?
    Failin ruhsal durumunun ve tahrikin etkisinin değerlendirilmesidir.
18. Haksız fiilin suç olması şart mıdır?
    Hayır, hukuka aykırı olması yeterlidir.
19. Haksız tahrikte hedefte sapma olursa ne olur?
    Hedefte sapma durumunda, haksız tahrik genellikle uygulanmaz.
20. Hakaret endüstrisi nedir?
    Kişinin hakaret edilmesini tahrik ederek menfaat sağlaması durumudur (TCK 129).
21. Haksız tahrikte çocuk veya akıl hastasının fiili tahrik sayılır mı?
    Evet, kusur yeteneği olmayanların fiilleri de tahrik oluşturabilir.
22. Haksız tahrikte yöresel şartlar dikkate alınır mı?
    Evet, Yargıtay kararlarında yöresel şartlar değerlendirilir.
23. Haksız tahrikte maddi delil gerekir mi?
    Somut bir fiil olmalı, ancak failin kanaati yeterli değildir.
24. Haksız tahrik indirimi zorunlu mudur?
    Hayır, hâkimin takdirine bağlıdır.
25. Haksız tahrikte zaman aşımı var mıdır?
    Hayır, ancak tahrik ile suç arasında makul bir süre olmalıdır.
26. Haksız tahrikte failin psikolojik durumu önemli midir?
    Evet, failin hiddet veya şiddetli elem durumu değerlendirilir.
27. Haksız tahrikte mahkeme nasıl karar verir?
    Mahkeme, olayın özelliklerini, tarafların davranışlarını ve Yargıtay içtihatlarını dikkate alır.
28. Haksız tahrikte şikayetten vazgeçme cezayı etkiler mi?
    Bazı suçlarda (örneğin, hırsızlık) şikayetten vazgeçme cezasızlık nedeni olabilir (TCK 167).
29. Haksız tahrikte cezada indirim oranı nedir?
    Kasten öldürme suçunda müebbet hapis 18-24 yıla, ağırlaştırılmış müebbet 24-30 yıla indirilebilir.
30. Haksız tahrikte avukatın rolü nedir?
    Ceza avukatı, haksız tahrik şartlarının ispatı ve indirim uygulanması için savunma hazırlar.

Haksız Tahrik Sonuç

Haksız tahrik, Türk Ceza Kanunu’nda cezai sorumluluğu azaltan önemli bir müessesedir. Failin haksız bir fiilin etkisiyle suç işlemesi durumunda, mahkeme somut olayın özelliklerini ve Yargıtay içtihatlarını dikkate alarak ceza indirimi veya cezasızlık kararı verebilir. Bursa’da geçen örnekler ve Yargıtay kararları, haksız tahrikin pratikte nasıl uygulandığını göstermektedir. Ceza hukuku alanında haksız tahrikle ilgili daha fazla bilgi edinmek veya dava sürecinde destek almak için bir ceza avukatına danışmanız önemlidir.