Yaşlı Kişilerin Tapuda İşlem Yapması: Sağlık Raporu ve Yaş Kriterleri
Türkiye’de yaşlı bireylerin tapu işlemlerinde karşılaştıkları prosedürler, özellikle sağlık raporu gereklilikleri, hem vatandaşlar hem de tapu müdürlükleri için önemli bir konudur. Bu makalede, yaşlı kişilerin tapu işlemlerinde sağlık raporu zorunluluğu, yaş kriterleri ve Bursa ile Türkiye genelindeki uygulamalar ele alınacak.
Tapu İşlemlerinde Sağlık Raporu Zorunlu mu?
Türkiye’de tapu işlemlerinde sağlık raporu, özellikle ileri yaşta olan bireylerden talep edilebiliyor. Ancak, Tapu Sicili Tüzüğü’nün 19. maddesi uyarınca, sağlık raporu alınması için belirli bir yaş sınırı bulunmamaktadır. Önemli olan, işlem yapan kişinin fiil ehliyetine sahip olup olmadığıdır. Tapu müdürlükleri, kişinin davranışları, ifadeleri veya tavırlarından şüphe duyarsa, ayırt etme gücünü (akli meleke) değerlendirmek için sağlık raporu isteyebilir.
Bu durum, genellikle 65 yaş ve üzeri bireylerde daha sık görülse de, yaş tek başına bir kriter değildir. Örneğin, 85 yaşındaki bir kişi, akli melekeleri yerindeyse raporsuz işlem yapabilirken, 45 yaşındaki bir bireyden şüphe duyulursa rapor talep edilebilir.,
YAŞ KRİTERİ VE UYGULAMADA ARANAN ŞARTLAR
| Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Yaş sınırı | Yasal bir yaş sınırı yoktur ancak 75 yaş ve üzeri için işlemde özel dikkat gerekir. |
| Sağlık raporu | Zorunlu değildir. Ancak uygulamada şüphe durumunda istenir. |
| İrade beyanı değerlendirmesi | Tapu memuru ya da noter tarafından yapılır. |
| Riskli durumlar | Huzurevinde kalanlar, alzheimer, demans öyküsü olanlar, eski vesayet altındakiler. |
Bursa’da Tapu İşlemlerinde Sağlık Raporu Uygulamaları
⚠️ NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
✅ 75 yaş ve üzeri kişilerde akıl sağlığına dair bir rapor varsa işleme eklenmesi.
✅ Satış, bağış, devrin neden yapıldığının mantıklı açıklanması.
✅ Mümkünse işlem sırasında videolu kayıt alınması.
✅ Tapu memurunun “sağlıklı irade” beyanı tutanağa geçirmesi.
✅ İşlem sonrasında iptal davası riskine karşı alıcının dikkatli olması.
Bursa, Türkiye’nin en büyük şehirlerinden biri olarak, tapu işlemlerinde yoğun bir faaliyet gösterir. Bursa Şehir Hastanesi, sağlık kurulu raporları için önemli bir merkezdir. Sağlık kurulu birimi, hafta içi 08:30-12:00 saatleri arasında muayene kabulü yapmakta ve raporlar en geç 30 gün içinde tamamlanmaktadır.
Bursa’daki tapu müdürlüklerinde, yaşlı bireylerden sağlık raporu istenmesi, kişinin davranışlarından şüphe duyulması durumunda gerçekleşir. Örneğin, bir tapu memuru, işlem sırasında yaşlı bir bireyin sorulara tutarsız yanıtlar verdiğini fark ederse, resmi veya özel sağlık kuruluşlarından akli meleke raporu talep edebilir. Bu rapor, kişinin hukuki işlem yapma ehliyetini doğrulamak için kullanılır.
Türkiye Genelinde Uygulamalar
Türkiye genelinde, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) tarafından yayımlanan bilgilere göre, tapu işlemlerinde sağlık raporu zorunluluğu, kişinin ayırt etme gücüne bağlıdır. Örneğin, işlem sırasında kişinin adı-soyadı, doğum yeri, işlem amacı veya taşınmazın bedeli gibi sorulara net yanıtlar verememesi durumunda, memur sağlık raporu isteyebilir. Bu süreç, hem alıcı hem de satıcı için işlemin güvenilirliğini artırmayı amaçlar.
Ayrıca, eğer işlem yapan kişi Türkçe bilmiyorsa, yeminli tercüman bulundurulması gerekir. Yeminli tercüman ve bilirkişinin, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun olarak yemin tutanağı sunması zorunludur.
Sağlık Raporu Nereden Alınır?
Sağlık raporu, Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık tesisleri, üniversite hastaneleri veya aile sağlığı merkezlerinden alınabilir. Özel hastaneler, yalnızca belirli durumlarda (örneğin, istirahat veya sürücü raporları) rapor düzenleyebilir; ancak akli meleke raporu için genellikle yetkili değillerdir. Bursa’da, aile hekimleri veya Bursa Şehir Hastanesi gibi sağlık kuruluşları, bu tür raporları düzenlemek için sıkça tercih edilir.
Sağlık Raporunda Yaşlı Kişi İçin ENGEL DURUMU MEVCUTSA NE OLUR ?
Tapu işlemlerinde şüphe üzerine taraflardan sağlık raporu istenmesi, özellikle akıl sağlığı yerinde olmayan kişilerin iradesine dayalı işlemlerin iptal edilmesini önlemek adına tapu müdürlükleri tarafından başvurulan bir önlemdir.
Durum Değerlendirmesi:
- Tek psikiyatristin verdiği rapor, bazı durumlarda yeterli görülmeyebilir. Özellikle tapuda tek hekim raporu yerine “Sağlık Kurulu Raporu” (en az 3 uzman doktorun imzası) istenmesi uygulamada tercih edilir.
- Ancak bazı Tapu Müdürlükleri, tek psikiyatrist raporuna dayanarak işlemi reddedebilir. Özellikle “ehliyetsizlik” net biçimde ifade edilmişse işlem yapılamaz.
📌 Ne Yapılabilir?
✅ 1. Rapor İçeriği İncelenmeli
- Rapor “hukuki işlem ehliyeti yoktur” diyorsa → tapuda işlem yapılamaz.
- Rapor belirsiz ya da yetersiz ifadeler içeriyorsa (örneğin “değerlendirme yapılamamıştır”, “daha ileri tetkik gerekir”) → rapora itiraz imkanı vardır.
✅ 2. Sağlık Kurulu Raporu Talebi
- Taraf olarak, tek hekim raporuna karşı tam teşekküllü devlet hastanesinden alınacak “Sağlık Kurulu Raporu” talep edebilirsiniz.
- Tapu Müdürlüğüne başvurarak işlemin bu kurul raporu neticesine göre yapılmasını isteyebilirsiniz.
✅ 3. Raporun Yenilenmesi Talebi (İdari/Adli Yol)
- Psikiyatrist raporuna katılmıyorsanız, şu yollar izlenebilir:
- a) İlgili sağlık kuruluşuna yeniden muayene talebi,
- b) Gerekirse Sulh Hukuk Mahkemesi’nde ehliyetin tespiti davası açarak mahkeme kararıyla yeni bir sağlık kurulu raporu aldırılması.
✅ 4. Sulh Hukuk Mahkemesi’ne Başvuru (En Etkili Yöntem)
- Özellikle bir gayrimenkul devri yapılacaksa ve ehliyet yönünde tereddüt varsa, bu tereddüdün mahkeme kararıyla giderilmesi daha güvenli olur.
- Ehliyetli olduğunu iddia eden kişi lehine açılacak “fiil ehliyeti vardır” şeklinde tespit davası ile alınacak rapor daha bağlayıcıdır.
📜 Yargıtay Kararları
📌 Yargıtay 1. HD, 2018/3694 E. – 2019/1057 K.
“Tek hekim raporları ile kişinin ehliyetsizliği sabit sayılamaz, ehliyetin yargı kararıyla tespit edilmesi gerekir.”
📌 Yargıtay 2. HD, 2020/5814 E. – 2021/4396 K.
“Tapuda işlem yapacak kişinin akıl sağlığına ilişkin raporun çelişkili olması hâlinde sulh hukuk mahkemesi kararı ile işlem yapılmalıdır.”
Yaşlı Bireyler İçin Hukuki İşlemler ve Ayrımcılık Tartışmaları
65 yaş üstü bireylerden rutin olarak sağlık raporu istenmesi, bazı çevrelerce ayrımcılık olarak değerlendirilmektedir. Avrupa Temel Haklar Şartnamesi’nin 21. maddesi, yaş temelli ayrımcılığı yasaklar. Türk Medeni Kanunu da, ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyetine sahip olduğunu belirtir. Bu nedenle, sağlık raporu talebinin yalnızca şüphe veya şikayet durumlarında olması gerektiği vurgulanmaktadır.
Yaşlı Kişilerin Tapuda İşlem Yapması Hakkında Sık Sorulan Sorular
- Yaşlı kişiler tapu işlemlerinde sağlık raporu almak zorunda mı?
Hayır, sağlık raporu zorunlu değildir. Ancak, tapu memuru kişinin fiil ehliyetinden şüphelenirse rapor talep edebilir. - Tapu işlemlerinde yaş sınırı var mı?
Hayır, mevzuatta belirli bir yaş sınırı yoktur. Önemli olan kişinin ayırt etme gücüdür. - Sağlık raporu hangi durumlarda istenir?
Kişinin davranışları, ifadeleri veya tavırlarından şüphe duyulursa veya bir ihbar/şikayet varsa rapor istenir. - Bursa’da sağlık raporu nereden alınır?
Bursa Şehir Hastanesi veya aile sağlığı merkezlerinden alınabilir. - Sağlık raporu ne kadar sürede çıkar?
Bursa Şehir Hastanesi’nde raporlar en geç 30 gün içinde tamamlanır. - 65 yaş üstü herkes için sağlık raporu zorunlu mu?
Hayır, rutin olarak istenmez. Sadece şüphe durumunda talep edilir. - Sağlık raporu hangi sağlık kuruluşlarından alınabilir?
Sağlık Bakanlığı’na bağlı tesisler, üniversite hastaneleri ve aile hekimlerinden alınabilir. - Özel hastaneler akli meleke raporu verebilir mi?
Hayır, özel hastaneler genellikle bu raporu düzenleyemez. - Tapu işlemlerinde yeminli tercüman ne zaman gerekir?
İşlem yapan kişi Türkçe bilmiyorsa yeminli tercüman bulundurulmalıdır. - Bursa’da tapu işlemleri hangi müdürlüklerde yapılır?
Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım gibi ilçelerdeki tapu müdürlüklerinde işlemler yapılır. - Sağlık raporu için hangi doktorlara başvurulur?
Aile hekimleri veya sağlık kurulu birimleri rapor düzenleyebilir. - Tapu memuru hangi soruları sorabilir?
Ad-soyad, doğum yeri, işlem amacı, taşınmaz bedeli gibi sorular sorulabilir. - 65 yaş üstü için tapu devri nasıl yapılır?
Standart prosedürler izlenir; şüphe yoksa raporsuz işlem yapılabilir. - Sağlık raporu ücreti ne kadar?
Ücret, sağlık kuruluşuna göre değişir; aile hekimleri ücretsiz düzenleyebilir. - Tapu işlemlerinde vekaletname kullanılabilir mi?
Evet, vekaletname ile işlem yapılabilir, ancak vekilin yetkisi kontrol edilir. - Akli meleke raporu nedir?
Kişinin hukuki işlem yapma ehliyetini belgeleyen rapordur. - Bursa Şehir Hastanesi’nde sağlık kurulu saatleri nedir?
Hafta içi 08:30-12:00 saatleri arasında muayene kabulü yapılır. - Sağlık raporu olmadan işlem geçerli olur mu?
Evet, şüphe yoksa işlem geçerlidir. - Tapu işlemlerinde tanık gerekiyor mu?
Evet, tanıklar reşit, okuma-yazma bilen ve fiil ehliyetine sahip olmalıdır. - Sağlık raporu için hangi belgeler gerekir?
T.C. kimlik belgesi yeterlidir. - Tapu işlemlerinde muvafakatname ne zaman gerekir?
Aile konutu satışında eşin muvafakatnamesi gereklidir. - 65 yaş üstü için noter işlemleri farklı mı?
Hayır, tapu işlemleriyle aynı kriterler geçerlidir. - Sağlık raporu kaç gün geçerli?
Genellikle işlem anında geçerli olacak şekilde düzenlenir. - Bursa’da tapu işlemleri için randevu gerekiyor mu?
Evet, TKGM’nin e-randevu sistemiyle randevu alınmalıdır. - Yaşlı bireylerin tapu işlemlerinde ayrımcılık yapılıyor mu?
Rutin rapor talebi ayrımcılık olarak görülebilir; şüphe durumunda talep edilmelidir. - Tapu devri için başka hangi belgeler gerekir?
Kimlik, rayiç bedel belgesi, DASK poliçesi gereklidir. - Sağlık raporu için uzman doktor gerekir mi?
Gerekirse aile hekimi uzman doktora sevk edebilir. - Tapu işlemlerinde şüphe nasıl değerlendirilir?
Kişinin davranışları ve sorulan sorulara verdiği yanıtlar incelenir. - Bursa’da sağlık raporu için hangi hastaneler tercih edilir?
Bursa Şehir Hastanesi ve üniversite hastaneleri tercih edilir. - Yaşlı bireyler tapu işlemlerinde nelere dikkat etmeli?
Kimlik, vekaletname ve gerekli belgeleri eksiksiz hazırlamalı, şüphe durumunda rapor almaya hazır olmalıdır.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Yaşlı bireylerin yaptığı tapu işlemleri hukuken geçerlidir ancak irade özgürlüğü, akıl sağlığı ve hukuki ehliyet noktasında dikkatli olunmalıdır. Özellikle miras ihtilaflarının yoğun olduğu ülkemizde, tapu işleminin iptali için davalar sıklıkla açılmaktadır. Bu nedenle, işlem sırasında sağlık raporu, video kayıt ve tanık desteği ile olası riskler azaltılmalıdır.