Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar Hakkında Yönetmelik
Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar Hakkında Yönetmelik (2021) – Tüm Detaylar ve Açıklamalar
📅 Yayımlanma Tarihi: 2 Şubat 2021
📰 Resmî Gazete Sayısı: 31383
📌 Hazırlayan Kurum: T.C. İçişleri Bakanlığı
1. Yönetmeliğin Amacı ve Kapsamı
2021 yılında yayımlanan “Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar Hakkında Yönetmelik”, trafikte görevli bazı araçların, belirli şartlar altında, trafik kısıtlamalarına tabi olmadan geçiş hakkına sahip olmasını düzenlemektedir.
Amaç:
- Geçiş üstünlüğüne sahip araçların tanımı,
- Bu araçların nasıl sürüleceği,
- Hangi ışıklı ve sesli uyarı cihazlarının nasıl kullanılacağı
netleştirilmiştir.
Kapsam:
Tüm geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve bu araçların trafik içindeki davranışları bu yönetmelik kapsamına girer.
2. Dayanak ve Hukuki Temel
Bu yönetmelik, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 26. ve 71. maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Böylece anayasal ve yasal temellere sahiptir.
3. Temel Tanımlar (Madde 3)
Bazı önemli kavramlar şunlardır:
- Ayırım İşareti: Aracın geçiş üstünlüğüne sahip olduğunu gösteren yazı, ışık, boya ve sesli cihazlar.
- Geçiş Üstünlüğü: Belirli araçların görev esnasında trafik kurallarına bağlı kalmadan ilerlemesi.
- Koruyan Araç & Korunan Araç: Kolluk kuvvetlerinin güvenlik amacıyla kullandığı araçlar.
- Işıklı Uyarı İşareti: 150 metre mesafeden görülebilen ışık sistemleri.
- Sesli Uyarı İşareti: Siren, çan gibi en az 150 metreden duyulabilen ses sistemleri.
4. Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar (Madde 4-5)
4.1. Kanunen Belirtilen Araçlar:
2918 sayılı Kanunun 71. maddesinde belirtilmiş araçlardır.
4.2. Ek Olarak Geçiş Üstünlüğü Tanınan Araçlar:
- Organ, doku veya kan nakil araçları
- Doğalgaz acil müdahale araçları
- Kar-buzla mücadele araçları
- Hükümlü/tutuklu nakil araçları
- Koruma araçları
- Bakanlık onayıyla belirlenmiş güvenlik riski taşıyan kişilerin araçları
⏳ Not: Bu kişilere tanınan geçiş üstünlüğü en fazla 2 yıl süreli olup düzenli olarak değerlendirmeye tabi tutulur.
5. Uyarı Sistemlerinin Kullanım Esasları (Madde 6-7)
5.1. Işıklı Uyarı Sistemlerinin Yeri
- Genellikle araçların tepe kısmına monte edilir.
- Bazı özel araçlar (ambulans, itfaiye vs.) için başka bölgelere de takılabilir.
5.2. Renk Kodları:
- Mavi-Kırmızı / Mavi: Ambulans, trafik kolluk, koruma araçları
- Kırmızı: İtfaiye ve orman yangın aracı
- Sarı: Yol bakım, doğalgaz acil müdahale aracı
- Mavi: Adalet Bakanlığı sevk araçları
- Mavi-Kırmızı: Koruma altındaki şahısların araçları
5.3. Sesli Uyarı İşaretleri:
- Afet/acil durum araçlarında tek nota
- Diğerlerinde çok notalı sirenler kullanılır.
6. Geçiş Üstünlüğünün Kullanım Şartları (Madde 8)
6.1. Genel Kurallar:
- Geçiş üstünlüğü sadece görev esnasında kullanılabilir.
- Zorunluluk yoksa kullanılmaması gerekir.
- Hem sesli hem ışıklı uyarı birlikte verilmeli.
6.2. Kavşaklarda Öncelik:
- Ambulans → İtfaiye → Polis → Diğerleri
- Öncelik sıralaması Kanun ve Yönetmelik esaslarına göre belirlenir.
6.3. Acil Hasta/Yaralı Taşıyan Özel Araçlar:
- Sesli/ışıklı uyarı ve el kol işaretleriyle diğer araçlar uyarılarak yol istenebilir.
7. Sorumluluk ve Denetim (Madde 9-10)
7.1. Sorumluluk:
- Kamu araçlarında yetkisiz uyarı sistemi bulundurulamaz.
- Gerekli önlemler kurumlarca alınmalıdır.
7.2. Denetim:
- Yetkisiz geçiş üstünlüğü kullananlara idari işlem yapılır.
- Araç kamuya aitse, ilgili kuruma yazılı bildirim yapılır ve idari/adli süreç başlatılır.
8. Yürürlük ve Yürütme (Madde 11-12)
- Yönetmelik, 2 Şubat 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- Uygulamadan sorumlu makam: İçişleri Bakanlığı
✅ SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar trafikte hayati roller üstlenmektedir. Ancak bu hak, sınırsız bir ayrıcalık değil; sorumlulukla kullanılmalıdır. Özellikle ışıklı ve sesli uyarı sistemlerinin keyfi ya da yetkisiz kullanımı hem hukukî hem de cezai sonuçlara yol açar.
Bu yönetmelik sayesinde, vatandaşların can ve mal güvenliği korunurken görevli araçların görevlerini hızlı ve etkili şekilde yerine getirmesi sağlanmaktadır.