Paylı ve Elbirliğiyle Mülkiyet Mallarda Ortaklığın Giderilmesi
Paylı ve Elbirliğiyle Mülkiyet Mallarda Ortaklığın Giderilmesi – Satış Bedelinin Paylaştırılması ve Yargılama Giderleri
Giriş
Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyeti, birden fazla kişinin bir taşınmaz veya taşınır mal üzerindeki mülkiyet hakkını birlikte kullanmalarını sağlayan mülkiyet türleridir. Ancak bu ortaklık zaman içinde sorunlara yol açabilir. İşte bu noktada devreye “ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu)” girer. Bu dava, mülkiyetin bireyselleştirilmesini, yani ferdi mülkiyete geçilmesini amaçlar.
Bu makalede, ortaklığın satış yoluyla sona erdirilmesi, satış bedelinin paylaştırılması, harç tahsili ve yargılama giderleri ile vekâlet ücretlerinin nasıl paylaşılacağı gibi konular, Yargıtay içtihatları çerçevesinde ele alınacaktır.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlar arasında mevcut olan paylı ya da elbirliğiyle mülkiyetin sona erdirilerek bireysel (ferdi) mülkiyete geçilmesini sağlayan bir dava türüdür. Bu davalar kural olarak iki taraflı ve benzer sonuçlar doğuran davalardır. Yani kazanan veya kaybeden taraf söz konusu değildir.
Satış Yolu ile Ortaklığın Giderilmesi Nasıl Gerçekleşir?
Mahkeme, ortaklığın giderilmesini satış yolu ile gerçekleştirecekse;
- Satışın nasıl yapılacağı,
- Elde edilen satış bedelinin nasıl paylaştırılacağı,
- Harcın kimlerden ve ne oranda tahsil edileceği,
hususlarında açık ve net bir karar vermelidir.
Satış Bedelinin Paylaştırılmasında Usul
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2018/135 E., 2021/2455 K. sayılı kararında açıkça belirtildiği üzere, mülkiyet türüne göre satış bedelinin paylaşımı şu şekilde yapılır:
| Mülkiyet Türü | Satış Bedeli ve Harç Paylaşımı |
|---|---|
| Paylı Mülkiyet | Tapudaki hisseler oranında |
| Elbirliği Mülkiyeti | Mirasçılık belgesindeki paylar oranında |
| Karma (Paylı + Elbirliği) | Hem tapu hem de mirasçılık belgesindeki oranlar birlikte dikkate alınarak |
Yargılama Giderleri ve Vekâlet Ücreti Nasıl Paylaşılır?
Bu davaların niteliği gereği, taraflar açısından bir “galip/mağlup” ayrımı söz konusu değildir. Bu nedenle:
- Yargılama giderleri,
- Vekalet ücreti,
tarafların paylarına oranla bölüştürülmelidir.
Örnek:
Davada üç paydaş varsa ve bunların payları sırasıyla %50, %30 ve %20 ise, mahkeme giderleri ve vekâlet ücretleri de bu oranlara göre dağıtılır.
Uygulamada En Sık Yapılan Hata
Mahkemeler bazen satış bedelini ve yargılama giderlerini paylaştırırken pay oranlarını dikkate almadan karar vermektedir. Yargıtay bu tür hataları düzelterek onama yoluna gitmektedir.
Yukarıda anılan kararda da, hatalı paylaştırmaya rağmen esaslı usul hatası bulunmadığından karar düzeltilerek onanmıştır.