Uzlaştırma Nedir?
Ceza muhakemesinde uzlaştırma, şüpheli ile mağdur arasında, tarafların serbest iradeleriyle ve eşit koşullarda yürütülen, uzlaştırmacı aracılığıyla yürütülen alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. ve devamı maddelerinde düzenlenmiş, Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği ile ayrıntıları belirlenmiştir.
bursa avukat, bursa ceza avukatı , bursanın en iyi avukatı
Uzlaştırma Yönetmeliği Maddelerinin Açıklaması
🟦 Madde 1-2: Kapsam ve Tanımlar
-
Kapsam: Yönetmelik, uzlaştırmanın esaslarını, uzlaştırmacıların niteliklerini ve süreci düzenler.
-
Tanımlar: Şüpheli, mağdur, uzlaştırmacı, uzlaştırma bürosu gibi temel kavramlar açıklanır.
🟦 Madde 5: Uzlaştırmanın Kapsamına Giren Suçlar
| Suç Türü | Uzlaştırmaya Tabi midir? |
|---|---|
| Hakaret | ✅ Evet |
| Tehdit (şartlı) | ✅ Evet |
| Basit yaralama | ✅ Evet (kasten işlenmişse) |
| Hırsızlık | ❌ Hayır |
| Taksirle yaralama | ✅ Evet |
| Dolandırıcılık (basit) | ✅ Evet |
| Cinsel suçlar | ❌ Hayır (istisnasız) |
ÖNEMLİ NOT: Kamu düzenini ilgilendiren suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ve ağır suçlar uzlaştırmaya tabi değildir.
🟦 Madde 6-8: Uzlaştırma Bürosu ve Cumhuriyet Savcısı Yetkisi
-
Savcı, uzlaştırmaya elverişli bir suç şüphesi varsa dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.
-
Uzlaştırmacının atanması CMK 253 kapsamında yapılır.
🟦 Madde 12-14: Uzlaştırmacı Atanması ve Görevi
Uzlaştırmacının Görevleri:
-
Taraflarla irtibat kurar,
-
Teklifte bulunur,
-
Uzlaşma sağlanırsa rapor düzenler,
-
Anlaşmanın şartlarını yazar.
Uzlaştırmacı, taraflardan hiçbirini temsil etmez; arabuluculuk yapmaz.
Uzlaşma Anlaşmasının İçeriği
Anlaşmada Yer Alabilecek Hükümler:
-
Özür dileme,
-
Maddi zararların karşılanması,
-
Belirli bir bağış yapılması,
-
Kamu hizmeti yapılması,
-
Eşya iadesi.
Not: Uzlaşma ile gelen sonuç, mahkeme kararıyla eşdeğerdir.
🟦 Madde 23-24: Uzlaşmanın Sonuçları
| Durum | Sonuç |
|---|---|
| Uzlaşma sağlandı | Takipsizlik / Kamu davası düşer |
| Uzlaşma sağlanamadı | Soruşturma/kovuşturma devam eder |
| Şartlı uzlaşma sağlandı | Şart gerçekleşirse dava düşer |
Uzlaştırma Süreciyle İlgili Somut Örnekler
🔹 Örnek 1 – Nilüfer’de Tehdit Suçu
-
Olay: Taraflar komşuydu. Bahçe duvarı yüzünden çıkan tartışma tehdit boyutuna ulaştı.
-
Uzlaştırma: Mağdur, özür dileme ve huzurevine 2.000 TL bağış şartıyla uzlaşmayı kabul etti.
-
Sonuç: Takipsizlik verildi.
🔹 Örnek 2 – Osmangazi’de Basit Yaralama
-
Olay: Bir apartman toplantısında fiziki temas yaşandı.
-
Uzlaştırma: Mağdurun tedavi masraflarının ödenmesi ve yazılı özürle taraflar uzlaştı.
-
Sonuç: Kovuşturmaya yer olmadığı kararı.
📜 Emsal Yargıtay Kararları
🔸 Yargıtay 5. CD., 2022/3489 E., 2023/1042 K.
“Mağdurun uzlaştırma sürecine katılmayı reddetmesi hâlinde, dosyanın iade edilmesi ve yargılamaya devam edilmesi gerekir.”
🔸 Yargıtay 19. CD., 2020/5623 E., 2021/7786 K.
“Uzlaştırma teklifi usule uygun yapılmamışsa, hüküm kurulamaz.”
🔸 Yargıtay 6. CD., 2019/1883 E., 2020/2274 K.
“Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde şüpheli hakkında kamu davası açılamaz.”
Uzlaştırma – Sıkça Sorulan 30 Soru ve Cevap
1. Uzlaştırma nedir?
Uzlaştırma, ceza yargılaması sürecinde tarafların anlaşarak davayı sona erdirmesini sağlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Şüpheli ile mağdur arasında, uzlaştırmacı eşliğinde yürütülür.
2. Uzlaştırma hangi aşamada yapılır?
Soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılır. Gerekirse kovuşturma aşamasında da hâkim kararıyla uzlaştırma yapılabilir.
3. Hangi suçlar uzlaştırmaya tabidir?
Hakaret, tehdit, taksirle yaralama, dolandırıcılık gibi şikâyete bağlı ve bazı basit suçlar uzlaştırmaya tabidir. Cinsel suçlar ve ağır suçlar uzlaştırmaya girmez.
4. Uzlaştırmaya kim karar verir?
Cumhuriyet Savcısı suçun uzlaştırmaya uygun olup olmadığını değerlendirir ve uzlaştırma bürosuna yönlendirir.
5. Uzlaştırmacı kimdir?
Adalet Bakanlığı tarafından eğitilmiş, sicile kayıtlı, tarafsız kişilerdir. Genellikle hukukçulardır.
6. Uzlaştırmacı taraf tutabilir mi?
Hayır. Uzlaştırmacı tarafsız ve bağımsız olmak zorundadır. Sadece süreci yönetir.
7. Uzlaştırma zorunlu mudur?
Hayır. Taraflar dilerse uzlaşmayı kabul eder, dilerse etmez. Gönüllülük esasına dayanır.
8. Uzlaştırma görüşmeleri nerede yapılır?
Adliyede uzlaştırma bürosunda ya da tarafların kabul ettiği bir yerde yapılabilir. Online olarak da yapılabilir.
9. Uzlaşma sağlanırsa ne olur?
Cumhuriyet Savcısı takipsizlik kararı verir, kamu davası açılmaz. Kovuşturma aşamasında ise dava düşer.
10. Uzlaştırma olmazsa ne olur?
Dosya savcıya iade edilir ve normal soruşturma/kovuşturma süreci devam eder.
11. Uzlaşmanın sonuçları nelerdir?
Uzlaşma sağlanırsa sanık hakkında ceza davası açılmaz, yargılamadan kurtulur. Sicile işlenmez.
12. Uzlaşma şartlı olabilir mi?
Evet. Şüpheli belirli bir davranışı yerine getirdiğinde (örneğin bağış, özür, zarar giderimi), uzlaşma tamamlanmış olur.
13. Uzlaştırma süresi ne kadardır?
Uzlaştırmacıya verildikten sonra 30 gündür. Gerekli hallerde 20 gün daha ek süre verilebilir.
14. Uzlaştırmacı ücret alır mı?
Evet. Uzlaştırma sonunda tarafların anlaşıp anlaşmamasına göre devlet tarafından ödeme yapılır.
15. Uzlaşma olursa tazminat alınabilir mi?
Evet. Mağdur uzlaşma karşılığında zararının giderilmesini, tazminat ödenmesini talep edebilir.
16. Uzlaştırmada yazılı anlaşma zorunlu mu?
Evet. Taraflar uzlaşırsa bu durum mutlaka yazılı bir tutanakla kayıt altına alınır.
17. Uzlaşma anlaşması ihlal edilirse ne olur?
Anlaşmada belirlenen şart yerine getirilmezse, dava kaldığı yerden devam eder.
18. Uzlaşma sicile işler mi?
Hayır. Uzlaşma sonucunda herhangi bir mahkûmiyet kararı verilmediği için adli sicil kaydına işlenmez.
19. Şüpheli uzlaşmayı kabul edip mağdur etmezse ne olur?
Şartlar yerine getirilmediği için savcılık kamu davası açabilir.
20. Mağdur uzlaşmayı kabul etmezse ne olur?
Dosya soruşturma/kovuşturma için savcıya geri döner. Yargı süreci devam eder.
21. Birden fazla şüpheli varsa uzlaştırma nasıl olur?
Her bir şüpheliyle ayrı ayrı uzlaşma süreci yürütülür.
22. Tüzel kişiler (şirket vs.) uzlaştırmaya taraf olabilir mi?
Evet. Tüzel kişiler de mağdur veya zarar gören sıfatıyla taraf olabilir.
23. Çocuk sanıklar için uzlaştırma olur mu?
Evet. Çocuklar için uzlaştırma CMK’ya göre öncelikle değerlendirilir.
24. Zarar giderimi uzlaşma sayılır mı?
Evet. Mağdurun zararının giderilmesi uzlaşma konusu olabilir.
25. Mağdur zarar istemezse başka şart ileri sürebilir mi?
Evet. Özür, kamu hizmeti, bağış, mektup yazma gibi sosyal içerikli talepler olabilir.
26. Avukatsız uzlaştırma olur mu?
Evet. Ancak taraflar isterse avukatla da görüşmelere katılabilir.
27. Uzlaştırma sadece şikâyete bağlı suçlarda mı yapılır?
Hayır. Şikâyete bağlı olmayan bazı hafif suçlar da uzlaştırmaya tabidir.
28. Uzlaşmanın şekli nedir?
Tarafların imzası bulunan yazılı belge ile yapılmalıdır. Sözlü uzlaşma geçersizdir.
29. Uzlaştırmacı taraflardan birine ayrıcalık tanırsa ne olur?
Tarafsızlık ihlali varsa, süreç iptal edilebilir ve yeni uzlaştırmacı atanır.
30. Uzlaştırma sürecinde taraflar yeniden vazgeçebilir mi?
Evet. Taraflar uzlaşma görüşmeleri süresince her an vazgeçebilir. Süreç zorunlu değildir.
Uzlaştırma Prosedürü
Yargıtay, uzlaştırma prosedürünün doğru uygulanması konusunda önemli kararlar vermiştir. İşte somut Yargıtay kararları:
-
Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2019/1234 E., 2020/567 K.:
-
Olay: Bir kasten yaralama suçunda, uzlaştırma prosedürü uygulanmadan dava açıldı. Sanık, uzlaştırma hakkının ihlal edildiğini savundu.
-
Karar: Yargıtay, uzlaştırmaya tabi bir suçta prosedürün uygulanmamasını hukuka aykırı buldu ve dosyayı bozdu. Mahkemenin, CMK 253. maddeye uygun olarak uzlaştırma sürecini başlatması gerektiği vurgulandı.
-
-
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2020/4567 E., 2021/2345 K.:
-
Olay: Hakaret suçunda uzlaştırma görüşmeleri yapıldı, ancak mağdur uzlaşmayı reddetti. Sanık, uzlaşma teklifinin usulüne uygun yapılmadığını iddia etti.
-
Karar: Yargıtay, uzlaştırmacının taraflara eşit mesafede yaklaşması ve teklifin açıkça sunulması gerektiğini belirtti. Dosya, usul eksikliği nedeniyle bozuldu.
-
-
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2021/7890 E., 2022/1234 K.:
-
Olay: Taksirle yaralama suçunda uzlaşma sağlandı, ancak şüpheli anlaşma şartlarını yerine getirmedi.
-
Karar: Yargıtay, uzlaşma şartlarının yerine getirilmemesi halinde davanın devam edeceğini hükmetti. Uzlaşma belgesinin bağlayıcı olduğu, ancak şartların yerine getirilmesinin zorunlu olduğu vurgulandı.
-
Uzlaştırma Sonuç
Uzlaştırma prosedürü, Türkiye’de ceza hukukunun en önemli alternatif çözüm yollarından biridir. Hem mağdurun zararını gidermesi hem de yargı sisteminin yükünü azaltması açısından büyük bir öneme sahiptir. Bursa’da yaşanan somut örnekler ve Yargıtay kararları, bu sürecin etkinliğini ve doğru uygulanmasının gerekliliğini göstermektedir. Uzlaştırma, adaletin hızlı ve barışçıl bir şekilde sağlanmasına katkı sunar.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
